"پرورش انگور فرنگی 1" ؛

" 1 Currants & Gooseberries"

 

 

 

گردآوری و تدوین :

اسماعیل پورکاظم ؛ کارشناس ارشد زراعت ،

مدرّس دانشگاه جامع علمی کاربردی گیلان

 

 

 

مقدّمه :

انگور فرنگی با نام علمی "Ribes spp" و اسامی انگلیسی : "کیورانت" (currant) و "گاس بری" (gooseberry) در واقع گیاهی بوته ای ، چندساله ، چوبی و چند ساقه ای است. آنها گیاهانی کوچک و متمایز هستند که به سبب سهولت تکثیر و پرورش برای باغچه های خانگی کاملاً مناسبند.

انگور فرنگی ها بسادگی از طریق قلمه های (cutting) حاصل از ساقه های قدیمی (hardwood) گیاه با عمر حدود یک سال ازدیاد می یابند.

انگور فرنگی ها به سبب میوه های ترش مزه (tart fruit) مقبولیت بسیاری یافته اند. میوه های انگور فرنگی معمولاً به رنگ های : قرمز ، سفید و سیاه تولید می گردند درحالیکه انواع جدید آمریکائی و اروپائی آنها به رنگ های : سبز ، زرد و قرمز وجود دارند.

میوه های سته انگور فرنگی ها را به صورت های : تازه خوری ، ژله ، مربا ، کیک میوه ای ، عصاره و سُس مصرف می کنند (6،5).

 

 

گیاهشناسی انگور فرنگی :

گیاه انگور فرنگی متعلق به راسته "رُزالیس" (Rosales) ، تیره "ساکسیفراگاسه" (Saxifragaceae) و جنس "رابیس" (Ribes) است (6).

 

انگور فرنگی ها به دو دسته عمده تقسیم بندی شده اند :

1) "کیورانت ها" (currants) :

آنها دارای بوته های بدون خار و میوه های لطیف و نیمه شفاف هستند.

2) "گاس بری ها" (gooseberries) :

آنها دارای بوته های خاردار و میوه های غیر شفاف هستند. این قبیل میوه ها را گاهاً "سفرس" نیز می گویند (2).

 

 

 

 

ویژگی های کیورانت ها :

بوته های کیورانت ها را می توان در جنگل های تنکِ مرطوب ، فضاهای باز ، حاشیه جویبارها و در گستره علفزارهای مناطق مناسب غرس نمود. 

 

کیورانت های قرمز و گاس بری ها عموماً "خود بارور" (self fertile) هستند لذا فقط انتخاب و کاشت یک رقم برای پرورش آنها کفایت می نماید. البته این نوع انگور فرنگی ها هم در صورتیکه با کاشت بیش از یک رقم پروش یابند و بدین ترتیب امکان دگرگشنی آنان فراهم می گردد آنگاه به تولید میوه های درشت تری دست می یابند.

 

برخی از انگور فرنگی های سیاه به طور ژنتیکی "خود عقیم" (self sterile) هستند لذا پرورش موفقیت آمیز آنها نیازمند بکارگیری بیش از یک رقم خواهد بود، تا امکان دگرگشنی و باردهی فراهم گردد (5).

 

گل های کیورانت ها بصورت خوشه هایی به طول 2-1 اینچ بر روی شاخه های چوبی 3-1 ساله و در زیر برگ های چند قسمتی مضرّس ظاهر می شوند.

 

کیورانت ها جزو سته های خوشه ای نیمه شفاف (translucent) می باشند که بر روی شاخه های کوچک زیر برگ های چند قسمتی دندانه دار ظاهر می گردند.

کیورانت های منطقه آلاسکا دارای میوه های قرمز و سیاه هستند.

کیورانت ها دارای میوه هایی سفت هستند که بصورت خوشه ای از سیخونک ها (strigs) آویزان می باشند.

خوشه های کیورانت های قرمز معمولاً کوچکتر و متراکم تر از خوشه های کیورانت های سیاه هستند.

میوه های کیورانت ها در فاصله اواسط تا اواخر تابستان می رسند.

 

میوه های کیورانت ها را می توان به حالت : خام ، خشک و یا فرآوری شده (مربا ، شربت ، کیک میوه ای و نوشیدنی میوه ای) مصرف نمود (2،5).

 

 

کیورانت های سفید (white currants) :

کیورانت های سفید در قیاس با کیورانت های قرمز و سیاه از مقبولیت و رواج کمتری برخوردارند.

آنها از نظر عادات رشد مشابه انواع قرمز هستند ولیکن میوه هایی کوچک ، سفید و نیمه شفاف تولید می کنند (5).

 

مهمترین ارقام انگور فرنگی های سفید که رواج بیشتری در آمریکای شمالی دارند عبارتند از :

1) White grape

2) White imperial (5).

 

 

 

کیورانت های قرمز (red currants) :

کیورانت های قرمز آمریکائی با نام علمی "Ribes triste pallas" دارای میوه های صاف ، قرمز رنگ و نیمه شفاف هستند، که بر شاخه های متفرقی بر روی بوته ها ظاهر می گردند.

کیورانت های قرمز در جنگل های سرد ، باتلاق ها و درّه های کوهستانی رشد می کنند (2).

 

"جدول1) خصوصیات مهمترین ارقام کیورانت قرمز (5):"

 

رقم

خصوصیات

Cherry

بوته ها : ساقه های کوتاه و گسترده ،  بوته های قوی ، مقاوم به سفیدک پودری

میوه ها : درشت ، کیفیت خوب ، خوشه های کوچک تا متوسط

Perfection

بوته ها : بوته های ایستاده ، شاخه های متراکم ، ویگوریته متوسط ، نیمه مقاوم به سفیدک پودری

میوه ها : متوسط رس ، درشت ، نیمه ترش ، قرمز پُررنگ ، خوشه های فشرده

Red Lake

بوته ها : پُربار ، بوته های ایستاده و قوی

میوه ها : دیررس ، درشت ، قرمز روشن ، نیمه ترش ، خوشه های طویل

Stephens

بوته ها : بوته های قوی ، پُربار

میوه ها : متوسط رس ، خیلی درشت ، قرمز براق ، نیمه ترش ، خوشه های متوسط تا طویل

Viking

بوته ها : مقاوم به "زنگ تاولی کاج سفید" (WPBR)

میوه ها : دیررس

Wilder

بوته ها : بوته های بزرگ ، نسبتاً گسترده ، متراکم ، پُربار

میوه ها : متوسط رس ، درشت ، قرمز تیره ، نیمه ترش ، خوشه های طویل و فشرده

 

 

 

کیورانت های سیاه (black currants):

"کیورانت های سیاه بالدار" با نام علمی "Ribes laxiflorum pursh" تولید سته هایی پُرزدار سیاه تا آبی رنگ می نمایند.

 

"کیورانت سیاه پُرزدار" (blistly) با نام علمی "Ribes lacustre" و نام انگلیسی "Swamp gooseberries" دارای سته های پُرزدار به رنگ ارغوانی تیره با طعم خیلی ترش است.

 

"کیورانت سیاه شمالی" با نام علمی "Ribes hudsonianum" دارای سته هایی صاف ، بسیار ترش و گاهاً تلخ می باشد (2).

 

 

گاس بری ها (gooseberries) :

گاس بری ها که اغلب آنان خاردار (thorny ، spiny) می باشند، به دو دسته عمده تقسیم بندی می شوند:

1) گاس بری های آمریکائی

2) گاس بری های اروپائی (5).

 

 

گاس بری های آمریکائی :

گاس بری های آمریکائی در قیاس با انواع اروپائی دارای ویژگی های زیر هستند:

1) مقاومت بیشتر به بیماری ها

2) بارورتر

3) سازگار با شرایط اقلیمی مختلف (5).

 

 

"جدول2) خصوصیات ارقام بارز گاس بری های آمریکائی (5):"

 

ارقام

خصوصیات

Captivator

بوته ها : بلند ، رشد قوی ، استقرار ایستاده ، وضعیت باز ، غالباً بدون خار ، باردهی متوسط ، مقاومت نسبی به سفیدک پودری

میوه ها : متوسط رس ، اندازه کوچک ، قرمز تیره ، کیفیت خوب

Oregon Champion

بوته ها : بزرگ ، رشد قوی ، استقرار ایستاده ، خاردار ، پُربار ، حساس به سفیدک پودری

میوه ها : متوسط رس ، اندازه متوسط ، مدوّر تا تخم مرغی ، سبز کمرنگ ، لطیف ، پوست نازک ، آبدار ، ترش مزه

Pixwell

بوته ها : رشد قوی ، پُربار ، کم خار ، مقاوم به سفیدک پودری

میوه ها : اندازه متوسط ، خوشه ای ، صورتی رنگ

Poorman

بوته ها : بزرگ ، قوی ، ایستاده ، شاخه های متراکم ، بارور ، خارهای کم و کوتاه

میوه ها : زودرس ، درشت ، تخم مرغی ، قرمز رنگ

 

 

 

 

گاس بری های اروپائی :

گاس بری های اروپائی در قیاس با انواع آمریکائی دارای ویژگی های زیر هستند:

1) میوه های درشت تر

2) طعم بهتر

3) حساسیت بیشتر نسبت به سفیدک پودری (5).

 

 

"جدول3) خصوصیات ارقام بارز گاس بری های اروپائی (5):"

 

ارقام

خصوصیات

Careless

بوته ها : رشد ایستاده ، ویگوریته متوسط

میوه ها : متوسط رس ، درشت ، تخم مرغی ، سبز روشن تا سفید شیری ، پوست صاف و نیمه شفاف ، طعم خوب

Clark

بوته ها : دارای خارهای کوتاه ، ویگوریته متوسط ، نسبتاً متراکم ، شاخه های کم ارتفاع ، بارور

میوه ها : متوسط رس ، درشت ، قرمز رنگ ،

Fredonia

بوته ها : دارای خارهای نسبتاً کوتاه ، باردهی متوسط ، ویگوریته متوسط ، رشد ایستاده

میوه ها : متوسط رس ، درشت ، قرمز رنگ ،

 

 

 

جاستابری (Jostaberry) :

"جاستابری" از تلاقی کیورانت سیاه با گاس بری حاصل گردیده است.

بوته های این نوع انگور فرنگی به ارتفاع 6 فوت می رسند و فاقد خار هستند.

بوته های "جاستابری" پُربار و مقاوم به سفیدک پودری می باشند.

میوه های "جاستابری" همانند کیورانت ها توسط شاخه های کوچک موسوم به سیخونک ها (strings) تولید می شوند امّا همانند میوه های گاس بری درشت هستند.

میوه های "جاستابری" فاقد پُرز می باشند (5).

 

مهمترین ارقام جاستابری عبارتند از :

1) رقم  Jostina

2) رقم  Jostagranda

3) رقم Josta (5).

 

ارقام "جاستابری" قابلیت خود باروی ندارند لذا باید ارقام مختلف آنها را برای وقوع دگرگشنی بصورت مخلوط با همدیگر غرس نمود تا به محصول دهی بپردازند (5).

 

 

ملاحظات پرورش انگور فرنگی ها :

1) شیوه پرورش تمامی انواع انگور فرنگی نسبتاً مشابه است گواینکه شیوه هرس کیورانت های قرمز و گاس بری ها با کیورانت های سیاه تفاوت دارد (5).

 

2) بوته های انگور فرنگی خواهان اراضی آفتابگیر تا نیمه سایه (شیب های شمالی) هستند (5).

 

2) کاشت بوته های انگور فرنگی در اراضی شیبدار باعث کاهش صدمات ناشی از سرمازدگی می شود و بهبود جریان هوا در اینگونه اراضی می تواند به کاهش شیوع بیماری های گیاهی بویژه سفیدک پودری کمک نماید (5).

 

3) خاک های حاصلخیز با بیش از 1 درصد ماده آلی برای پرورش بوته های انگور فرنگی مناسبند (5).

 

4) خاک های دارای بافت رسی و شنی را باید با افزودن مواد آلی اصلاح نمود (5).

 

4) کاشت نهال های انگور فرنگی در خاک های فاقد زهکشی مطلوب باید بر روی بسترهای پشته ای (raised bed) انجام پذیرد (5).

 

3) ارقام مختلف گیاه انگور فرنگی از لحاظ خصوصیات میوه و مقاومت به بیماری های گیاهی متفاوتند. بطور مثال ارقامی چون : Sonsort ، Coronet ، Crusader و Titania نسبت به بیماری قارچی خطرناک  "زنگ تاولی کاج سفید" یا WPBR (white pine blister rust) ایمن هستند (6).

 

4) اصولاً کاج های پنج سوزنی (five-needled pine) [هر 5 برگ از آنها در پایه به همدیگر متصلند) از جمله کاج سفید  در برابر بیماری قارچی "زنگ تاولی کاج سفید" (WPBR) حساسند لذا در چنین مواقعی نباید ارقام حساس به WPBR را در فواصل کمتر از 3000-1000 فوتی کاج های حساس به بیماری مذکور کشت نمود و یا اجباراً از ارقام انگور فرنگی مقاوم به بیماری سود جُست (6،5).

 

5) انگور فرنگی ها اقدام به غنچه دهی در اوایل بهار می نمایند لذا به یخبندان های دیررس بهاره حساس هستند. بنابراین بهتر است مکان هایی برای احداث باغ انتخاب گردند که در بهار به آرامی گرم می شوند، تا کمترین آسیب متوجه بوته های انگور فرنگی ها گردد (1).

 

 

ازدیاد انگور فرنگی ها :

ازدیاد کیورانت ها و گاس بری های آمریکائی :

این قبیل انگور فرنگی ها را می توان با سهولت از طریق قلمه ها (cutting) ازدیاد نمود.

برای این منظور قلمه ها را از ساقه های یکساله آنها طی دورۀ دورمانسی تهیّه می کنند.

 

قلمه های کیورانت ها را به طول 8-6 اینچ و برای گاس بری ها به طول 12-10 اینچ فراهم می سازند.

 

قسمت پائینی قلمه ها را درست در زیر یکی از جوانه ها به حالت مسطح (flat) قطع می سازند ولیکن قسمت فوقانی قلمه ها را با فاصله 1/2 اینچ بالاتر از جوانه مطلوب به حالت کج (stant) می برند.

 

قلمه ها را می توان در اواخر پائیز تهیّه کرد سپس بلافاصله در بستر قلمستان (nursery) کاشت.

 

همچنین می توان قلمه ها را در اواخر زمستان تهیّه نمود آنگاه در پاکت های پلاستیکی قرار داد و در شرایط سردخانه یا یخچال برای بهار انبار کرد.

 

قلمه ها را با فواصل 6 اینچ در خاک های زهکش دار می کارند.

قلمه ها را باید آنچنان در خاک فرو کنند که فقط 2-1 جوانۀ آنها در خارج از خاک واقع شوند.

 

قلمه های ریشه دار شده را می توان پس از گذشتن 2-1 فصل رشد به بسترها و محل های دائمی جهت احداث باغ های جدید انتقال داد (5).

 

ازدیاد گاس بری های اروپائی :

قلمه های این قبیل گاس بری ها به خوبی ریشه دار نمی گردند لذا آنها را به 2 روش زیر تکثیر می نمایند:

الف) خواباندن شاخه ها (branch layering)

ب ) خاکدهی پای بوته ها (stool beds) (5).

 

شیوه خواباندن شاخه ها :

در شیوۀ خواباندن شاخه ها بدواً شاخه های مناسبی را که همچنان به گیاه مادری متصلند، به طرف سطح زمین خم می سازند و سپس بخش یا بخش هایی از آنها را با خاک مرطوب می پوشانند.

 

خواباندن شاخه ها را معمولاً در پائیز یا بهار انجام می دهند.

 

در این حالت ممکن است برای ثابت نگهداشتن شاخه ها نیازمند میخ های چوبی (pegs) باشید.

 

متعاقباً ریشه های متعددی در بخش هایی از ساقه ها که در تماس با خاک مرطوب قرار گرفته اند ، ظاهر می گردند.

شاخه های ریشه دار شده را پس از یک فصل رشد از گیاه مادری مجزا می سازند و در محل مناسبی می کارند. اغلب بدین شیوه حتی می توان چندین گیاه را از هر شاخه بدست آورد (5).

 

شیوه خاکدهی پای بوته ها :

در شیوه خاکدهی پای بوته ها نیازمند گیاهانی با طوقه (stock) قوی می باشید. برای این منظور ابتدا ساقه ها را قبل از آغاز رشد بهاره از سطح خاک قطع می کنند تا گیاه بتواند در اوایل تابستان به تولید نوساقه های (shoots) قوی و متعدد بپردازد آنگاه اطراف نوساقه ها را تا نصف ارتفاع آنها با خاک می پوشانند.

باید مراقبت نمود که خاک اطراف تمامی ساقه ها را فرا گیرد. اینکار باعث می شود که نوساقه ها در پائیز به ریشه دهی در محل تماس با خاک بپردازند.

 

نوساقه های ریشه دار را در بهار آینده طی دوره دورمانسی از گیاه مادری مجزا می سازند و سپس آنها را در محل دائمی و یا در نهالستان ها غرس می کنند (5).

 

 

ویژگی خاک باغات انگور فرنگی :

قبل از اینکه اقدام به غرس نهال های انگور فرنگی نمائید، بهتر است PH خاک مورد نظرتان را اندازه گیری کنید.

انگور فرنگی ها (گاس بری ها و کیورانت ها) عموماً خاک هایی به PH اسیدی سبک (حدود 0/7-5/5) را ترجیح می دهند.

خاک های دارای PH کمتر از 5/5 را می توان با افزودن آهک مبتنی بر آزمایش خاک بهبود بخشید.

 

برای کاشت انگور فرنگی ها لزوماً باید خاک های سنگین (رسی) و فاقد زهکش را اصلاح نمود.

 

زمین زیر کشت انگور فرنگی را می توان با مواد آلی از جمله خاک پیت و کمپوست تقویت نمود.

 

محل کاشت انگور فرنگی ها باید کاملاً آفتابگیر تا نیمه سایه باشد (1،5).

 

 

تهیه بستر کاشت انگور فرنگی :

متوسط "دوره زندگی" (life span) یا "دوام اقتصادی" بوته های کیورانت حدوداً 15-10 سال و برای گاس بری ها تقریباً 20-15 سال برآورد می گردد لذا شایسته است که باغداران بستر کاشت مناسبی را برای پرورش آنها فراهم گردانند.

برای نیل به این منظور تا حد امکان باید تمامی علف های هرز چندساله را قبل از کاشت نهال های انگور فرنگی از زمین اصلی زدود. بعلاوه باید توجه داشت که به علف های هرز یکساله هم نباید فرصت بذردهی داده شود تا بعنوان معضلی در سال های آتی مطرح نگردند (5).

 

انگور فرنگی ها خاک های غنی ، مرطوب و زهکش دار را ترجیح می دهند، گواینکه قادرند طیف وسیعی از خاک ها را متحمل باشند (6).  

 

بوته های انگور فرنگی واکنش مناسبی به افزودن کودهای دامی به بستر رشد نشان می دهند زیرا کودهای دامی علاوه بر تقویت زمین موجب افزایش ظرفیت نگهداری آب و بهبود تخلخل خاک می شوند.

 

کودهای دامی را بهتر است در طی تابستان یا پائیز و قبل از غرس نهال ها که در بهار انجام خواهد گرفت ، به بستر کاشت افزود.

استفاده از کودهای دامی به میزان 3-2 بوشل (32 کیلوگرم) در هر 100 فوت مربع  می تواند بسیار مفید واقع گردد (5).

 

کودهای آلی دیگری چون : کمپوست ، برگ ها ، کاه یا علوفه خشک ، پیت خزه و خاک ارّه نیز اثراتی چون کودهای دامی بر عملکرد محصول بوته های انگور فرنگی برجا می گذارند.  

کودهای آلی مصرفی نباید حاوی بذور علف های هرز و تخم آفات باشند لذا بهتر است که آنها را قبل از مصرف به خوبی بپوسانند (5).

 

کودهای آلی مصرفی را باید با شخم سبک و یا دیسک زدن با خاک بستر درهم آمیخت تا قبل از فرا رسیدن فصل کاشت (بهار) به خوبی پوسیده گردند.

 

در صورتیکه از کودهای آلی تازه و نپوسیده بهره می گیرید ، باید از کودهای شیمیایی ازته از جمله کود نیترات آمونیوم (33%) به میزان 1 پوند برای هر 100 فوت مربع بستر کاشت استفاده نمود تا در فرآیند تجزیه کودهای آلی تسهیل به عمل آید (5).

 

بستر کاشت انگور فرنگی ها باید از قابلیت زهکشی مناسب بهره مند باشد. در صورتیکه بستر کاشت نهال های انگور فرنگی حائز زهکشی مناسب نیست آنگاه باید :

الف) تنبوشه های(tile) مناسب را در عمق 25 سانتیمتری خاک و در مجاورت ردیف های کاشت نهال ها قرار داد.

ب ) از پشته هایی به ارتفاع 10-8 اینچ برای غرس نهال ها سود جُست (5).

 

از کاشت نهال های انگور فرنگی در بسترهای غرقاب بپرهیزید زیرا شرایط غرقاب و اشباعی زمین همانند وقوع یخبندان های بهاره می تواند خسارات جدی به شکوفه های آنان وارد سازد.

 

دیواره های شمالی که مواجه با وضعیت سایه عصرگاهی می باشند و گردش هوا در آنجا به خوبی صورت می پذیرد، ارجحیّت دارند.

 

زمین هایی که به عنوان بستر کاشت انگور فرنگی در نظر گرفته می شوند، باید از حدود یک سال قبل نسبت به کنترل علف های هرز آنها اقدام شود (6).

 

 

کاشت بوته های انگور فرنگی :

قلمه های ریشه دار انگور فرنگی را که حداقل یک سال عمر دارند، طی دوره کمون یا دورمانسی (dormancy) یعنی اواخر پائیز تا اوایل بهار در بسترهای آماده می کارند (6).

 

کارشناسان باغبانی استفاده از نهال های سالم 2-1 ساله انگور فرنگی را برای احداث باغات جدید در اوایل بهار توصیه نموده اند. نهال های مورد نظر را می توان در انواع زیر از نهالستان های معتبر منطقه ابتیاع نمود:

1) نهال های لخت ریشه (bare root)

2) نهال های گلدانی (container) (5).

 

نهال های "لخت ریشه" را قبل از شکسته شدن دورۀ دورمانسی در بسترهای آماده غرس می نمایند.

برای این منظور گاس بری ها و کیورانت ها را معمولاً بصورت ردیفی و با فاصله 4-3 فوت می کارند.

کیورانت های سیاه نسبت به سایر انگور فرنگی ها از ویگوریته بالاتری برخوردارند لذا بهتر است آنها را با فواصل 5-4 فوت از همدیگر کشت نمایند.

فاصله ردیف های کاشت بوته از همدیگر را می توانید 7 فوت در نظر بگیرید امّا فواصل 10-8 فوت می تواند موجبات چرخش بهتر هوا در بین بوته های قوی را فراهم سازد و در کاهش شیوع بیماری ها مؤثر باشد.

کارشناسان در برخی موارد برای سادگی بیشتر روند پرورش انگور فرنگی ها بطور کلی توصیه نموده اند که نهال های انگور فرنگی را با فواصل بین ردیفی 8-6 فوت و فواصل روی ردیفی 6-3 فوت بکارند(1،5).

 

معمولاً ریشه های نهال های آماده کاشت را هرس می کنند و همچنین بخش انتهایی ساقه ها را به اندازه 10 اینچ کوتاه می سازند (1).

 

درزمان کاشت نهال ها باید تمامی شاخه های دارای طول 6-4 اینچ را قطع نمود تا گیاه به ارائه رشد جدید تحریک گردد (5).

 

برخی از باغداران تمایل به پرورش متراکم تر بوته های انگور فرنگی دارند که این موضوع در مورد کیورانت های سیاه بیش از کیورانت های قرمز و گاس بری ها مرسوم است.

در اینگونه موارد بهتر است فواصل بوته ها را در ردیف های کاشت به 3-5/2 فوت کاهش دهند (5).

 

حفره کاشت نهال ها را از نظر قطر و عمق اندکی بزرگتر از حجم ریشه های نهال ها ایجاد می نمایند.

 

طوقه نهال ها را حدوداً 2 اینچ عمیق تر از آنچه در شرایط قلمستان ها و یا گلدان ها داشته اند ، درون خاک استقرار می بخشند.

حفره ها را سپس با خاک مناسب پُر می کنند و خاک اطراف نهال های غرس شده را بخوبی استحکام می بخشند تا هوای محبوس در خاک خارج شود.

 

آنگاه بلافاصله به کوددهی و آبیاری نهال های غرس شده اقدام ورزیده می شود.

البته در مواردی که نهال ها در پائیز کاشته می شوند، بهتر است کوددهی به اوایل بهار موکول گردد(1،5).

 

 

تربیت نهال های انگور فرنگی :

نهال های انگور فرنگی ها را پس از غرس طوری تربیت می کنند، که بیشترین شاخه ها را در ارتفاع کم تشکیل گردند تا گیاه حالت بوته ای بیابد (1).

 

دوره باردهی بوته های انگور فرنگی با بهترین شرایط نگهداری و مراقبت در حدود 15-12 سال است.

محصول هر بوته انگور فرنگی برای مصرف یکی از افراد خانواده کفایت می کند (1).

 

بوته های کیورانت و گاس بری را می توان به شکل بادبزنی (fan shaped) بر روی داربست ها پرورش داد. بدین ترتیب بوته های انگور فرنگی جلوه گری بهتری می یابند و میوه های پُر رنگ تری عرضه می نمایند.

 

برای اجرای سیستم بادبزنی باید قلمه های ریشه دار (rooted cuttings) را به موازات داربست هایی (trellis) مشتمل بر 5-3 سیم افقی در ردیف هایی با فواصل  4-3 فوت کاشت سپس شاخه های جانبی را به سیم ها گره زد تا بخوبی گسترده گردند.

برای تشکیل دیواره ای از بوته های انگور فرنگی به هرس مناسب در طی فصل رشد متوسل می شوند. ایجاد این سیستم که غالباً توسط افراد با تجربه بکار گرفته می شود ، نیازمند نیروی انسانی فراوان و شکیبائی است (5).  

 

 

 

 

لقاح در انگور فرنگی ها :

ارقام مختلف کیورانت سیاه معمولاً "خود-عقیم" (self-strile) هستند لذا نیازمند گرده افشانی بمنظور وقوع دگرگشنی (cross pollination) برای باروری می باشند درحالیکه ارقام گوناگون کیورانت قرمز و سفید از انواع خودگشن (self-fruitful) هستند لذا نیازی به کاشت درهم ارقام مختلف (multiple cultivars) آنها برای ایجاد شرایط گرده افشانی و دگرگشنی ندارند (6).  

 

 

هرس انگور فرنگی ها :

هرس کردن (pruning) بوته های انگور فرنگی دارای اهمیّت فراوانی برای تولید محصول مناسب است درحالیکه برخی از مردم هرس کردن را به مفهوم درهم شکستن و از توان انداختن گیاهان تصوّر می نمایند(1).

 

دلایل انجام هرس بوته های انگور فرنگی عبارتند از :

1) تشویق گیاه به رشد بیشتر

2) ترغیب گیاه به ثمردهی

3) افزایش نفوذ نور خورشید به داخل گیاه

4) افزایش گردش هوا به منظور کاهش بیماری های گیاهی (1).

 

نکات مهم هرس بوته های انگور فرنگی عبارتند از :

1) بوته های بالغ انگور فرنگی را باید هرساله در اواخر زمستان و طی دوره دورمانسی هرس نمود و بدینطریق ساقه های روندۀ قدیمی آنها را حذف کرد، تا گیاه وادار به رشد جدید گردد.

 

2) تمامی غنچه هایی که روی نهال ها از قبل یا طی سال اول بعد از کاشت شکل گرفته اند ، باید به فوریت حذف گردند، تا هیچ محصولی تشکیل نگردد. باغداران باید شکیبا باشند زیرا رشد مناسب بوته های انگور فرنگی در سال اول پس از کاشت حائز اهمیت است. باید توجه داشت که هر گونه تشکیل گل و میوه از رشد مطلوب شاخه ها و ریشه ها خواهد کاست.

3) کیورانت های قرمز و گاس بری ها از نظر میوه دهی با کیورانت سیاه متفاوتند لذا نحوه هرس آنها با یکدیگر فرق می نماید.

4) گاس بری ها و کیورانت های قرمز بیشترین میوه ها را بر روی مهمیزها (میخچه ها) و سیخونک هایی (spurs) با عمر 3-2 ساله تولید می کنند (5).

2) بطور کلی بیشترین میوه های انگور فرنگی ها بر روی شاخه های 3-2 ساله تولید می شوند و شاخه های 4 ساله و مسن تر از قابلیت میوه دهی اندکی برخوردارند.

3) اصولاً ساقه های رونده ای که از ناحیه طوقه خارج می شوند و موسوم به "canes" هستند و همچنین ساقه هایی که دارای عمر 4 سال یا بیشترند، هیچگاه به تولید میوه نمی انجامند لذا تماماً باید در زمان هرس کردن حذف شوند.

4) ضمن هرس بوته های انگور فرنگی باید تمامی ساقه های دارای عمر بیش از 3 سال ، ساقه های صدمه دیده ، ساقه هایی که در سطح زمین قرار گرفته و یا بر روی خاک افتاده اند و همچنین شاخه های بیمار را حذف نمود.

5) بوته های انگور فرنگی پس از هرس باید حدوداً 12-9 ساقه اصلی داشته باشند، بطوریکه هر 4-3 عدد از آنها دارای عمر 1 ، 2 و 3 ساله باشند.

5) بوته های انگور فرنگی در اثر اجرای هرس باید به فرمی در آیند، که بخش مرکزی آنها به صورت باز (open center) باشند.

4) هرس بوته های انگور فرنگی موجب افزایش عملکرد محصول می شود و مدیریت بوته ها را مطلوب تر می سازد (6).

5) در هر بهار باید نسبت به حذف شاخه های ضعیف و متراکم اقدام ورزید.

6) در هر دفعه هرس فقط باید چند نوساقه (shoots) را باقی گذارد.

7) هیچگاه شاخه هایی با عمر بیش از 3 سال را برجا نگذارید، تا فضا برای رشد شاخه های جوان میوه دهنده فراهم گردد.

8) بهترین سته های انگور فرنگی ها همواره بر روی شاخه های یکساله ظاهر می شوند.

9) تمامی شاخه هایی که به میوه دهی در سال قبل پرداخته اند، باید حذف گردند (1،5).

 

 

بطور کلی برنامه هرس باغات انگور فرنگی تازه احداث را به شرح زیر توصیه کرده اند :

الف) درپایان سال اوّل احداث باغات فقط 8-6 ساقه قوی را بر بوته ها باقی بگذارید و مابقی ساقه ها را در طی دورۀ دورمانسی قطع کنید.

در ضمن هرس ساقه های نامطلوب سعی گردد که تا حد امکان آنها را از سطح زمین قطع نمایند.

 

ب ) در پایان سال دوّم فقط 5-4 ساقۀ تازه رشد یافته را بعلاوه 4-3 ساقه دوساله باقی بگذارید و مابقی ساقه ها را حذف نمائید.

 

پ ) در پایان سال سوّم باید 4-3 ساقه 1 ، 2 و 3 ساله بر روی بوته ها باقی بمانند و بقیّه هرس گردند.

 

ت ) در انتهای سال چهارم و سال های پس از آن باید هر ساله 4-3 ساقه جدید را به گیاه افزود و تمامی ساقه های دارای عمر بیش از 3 سال (چهار ساله) را حذف نمود (5).

 

 

آبیاری انگور فرنگی :

آبیاری کافی و یکنواخت از ضروریات بوته های انگور فرنگی است که باید در تکمیل نزولات آسمانی برای رفع نیازهای آبی گیاه بکار آید.

بوته های انگور فرنگی حدوداً نیازمند  1 اینچ آبیاری در هر 10-7 روز  ضمن فصول رشد بویژه از زمان آغاز غنچه دهی تا پایان برداشت محصول هستند لذا در مناطقی که نزولات آسمانی از نظر کمیّت و پراکنش کفایت نمی نمایند ، باید به انجام آبیاری مکفی اقدام نمود (1،5).

 

آبیاری بوته های انگور فرنگی در مناطقی که از بارندگی کافی برخوردار نیستند، بویژه در طی ماههای ژوئن و جولای حائز اهمیّت است زیرا این عمل باعث بهبود اندازه میوه ها و کاهش تنش دمایی گیاه می گردد(6).

 

امروزه محققین اِعمال آبیاری قطره ای را مناسب ترین شیوه برای رفع نیازهای رطوبتی بوته های انگور فرنگی دانسته اند (1).

 

"جدول4) ارقام مختلف انگور فرنگی مناسب شرایط کنتاکی آمریکا (6):"

 

میوه ها

مقاوم به "PM"

مقاوم به "WPBR"

غیرمقاوم به "PM"

غیرمقاوم به "WPBR"

مقاوم به"PM"  

غیرمقاوم به "WPBR"

غیرمقاوم به "PM"

گاس بری

Hinnomaki red

-

-

-

Amish red poor-man

کیورانت سیاه

Titania

-

Ben Sarek

-

Ben Lomond

کیورانت قرمز

Viking

Jonkeer van tets

-

Rovada

کیورانت سفید

Primus

-

White imperial

-

توضیحات

WPBR = white pine blister rust

PM = powdery mildew

 

 

 

نکات مهم آبیاری باغات انگور فرنگی عبارتند از :

آبیاری باغات انگور فرنگی باید باعث مرطوب شدن خاک سطحی به عمق 8-6 اینچ شود.

برای آبیاری بعدی باید اجازه داد تا خاک سطحی باغات خشک گردد.

آبیاری مازاد باغات می تواند سبب خفگی ریشه های انگور فرنگی شود.

آبیاری و کوددهی نامناسب و دیرهنگام در اواخر پائیز بواسطه تداوم رشد رویشی سالانه می تواند باعث حساسیت بوته های انگور فرنگی در برابر خسارات زمستانه گردد (5).

 

 

کوددهی انگور فرنگی :

همواره توصیه شده است که چند روز قبل از غرس نهال های انگور فرنگی در بهار نسبت به کاربرد 1 پوند از کودهای شیمیایی 10:10:10 یا معادل آن در هر 100 فوت مربع اقدام ورزند سپس خاک را از طریق شخم سطحی یا دیسک بهم بزنند، تا اختلاط صورت پذیرد.

در صورتیکه افزودن کود را قبل از کاشت نهال های انگور فرنگی صورت نداده اند، می توانند به میزان 1/4 پوند از کود شیمیایی 10:10:10 را به ازای هر نهال حدوداً 2 هفته پس از کاشت اجرا کنند.

در مواردی که از کودهای دامی برای اصلاح ساختمان خاک باغات تازه تأسیس انگور فرنگی سود می جویند، باید مقادیر مصرفی کود شیمیایی را به نصف تقلیل دهند (5).

 

کوددهی (fertilizing) بوته های انگور فرنگی سال های قبل را بهتر است در آغاز بهار و قبل از متورّم شدن جوانه ها و شروع رشد جدید انجام دهند.

کودپاشی را در اطراف بوته ها بطریقی انجام می دهند که هیچگونه تماسی با طوقه گیاه انجام نگیرد.

کوددهی را به شکل نواری در راستای ردیف بوته های انگور فرنگی و با فواصل 1 فوت از آنها اجرا می کنند.

کودها بهتر است اندکی به داخل خاک هدایت گردند، تا هم به سادگی اتلاف نگردند و هم براحتی در اختیار ریشه های انگور فرنگی واقع شوند (1،5).

 

در سال دوّم پس از کاشت باید 1/4 پوند از کود شیمیایی 10:10:10 یا معادل آنرا برای هر بوته بکار برد.

 

مقادیر کود مصرفی را برای سال سوّم اندکی افزایش می دهند.

 

برای سال چهارم و بعد از آن باید به میزان 1/2 پوند از کودهای 10:10:10 را سالانه به هر بوته افزود.

بعلاوه برای کوددهی نهال های استقرار یافته می توان از 5/0-25/0 پوند کود کامل بهره گرفت.

 

بستگی به ویگوریته بوته های انگور فرنگی و حاصلخیزی خاک می توان نسبت به مصرف یکباره یا تقسیطی کود مصرفی طی فصل رشد اقدام نمود.

در صورت مصارف تقسیطی کودها باید 1/4 پوند از کود 10:10:10 را در زمان باز شدن جوانه ها و 1/4 پوند مابقی را در اواسط ژوئن بکار برد.

 

همواره پس از مصرف کودهای سَرَک بویژه در تابستان ها نسبت به انجام آبیاری همّت گمارید تا کمترین میزان اتلاف وقوع یابد (1،5).

 

از انواع کودهای آلی نظیر کودهای دامی (manure) با محاسبه مقدار جایگزین می توان بجای کودهای شیمیایی استفاده نمود.

در صورتیکه از کودهای دامی در پائیز استفاده شود، باید مقادیر کود شیمیایی مصرفی را در بهار به نصف تقلیل داد.

کاربرد کودهای دامی پائیزه در اقالیم سرد می تواند بر احتمال خسارات زمستانه بیفزاید (1،5).

 

 

مدیریت علف های هرز انگور فرنگی :

مدیریت علف های هرز باغات انگور فرنگی به شیوه های ذیل انجام پذیر است :

1) کنترل میکانیکی :

علف های هرز (weed) باغات انگور فرنگی را می توان از طرق مکانیکی نظیر : فوکا زدن و کولتیواتور زدن کنترل نمود (5).

 

2) کاربرد مالچ ها :

پاشیدن مالچ هایی (mulch) نظیر : خاک ارّه و برگ های پوسیده در اطراف بوته های انگور فرنگی می تواند بسیار مفید باشد زیرا بدین طریق علاوه بر کنترل علف های هرز به حفظ رطوبت خاک و خنک نگهداشتن ریشه های انگور فرنگی کمک می شود.

 

مالچ ها در سال اوّل احداث باغات انگور فرنگی باید به ضخامت 2 اینچ استفاده شوند.  

 

در صورتیکه از مالچ های نپوسیده استفاده می گردد ، حتماً باید مقادیری کودهای شیمیایی ازته مصرف شود، تا در تجزیه مالچ ها تسریع گردد (5).

 

 مالچ ها را معمولاً به صورت دایره ای به قطر 1 متر و با ضخامت حدود 2 اینچ در اطراف بوته های انگور فرنگی پخش می کنند ولیکن هر ساله باید به اندازه 1 اینچ به مالچ های قبلی افزود تا جبران مالچ های تجزیه شده گردد.

مالچ ها نباید با ساقه های انگور فرنگی در تماس باشند لذا فاصله ای حدود 10 سانتیمتر ضروری است(5).

 

 

مدیریت آفات انگور فرنگی :

بوته های انگور فرنگی نیز همانند سایر گیاهان از پتانسیل خسارت پذیری آفات و بیماری ها برخوردار است. البته عواملی نظیر : موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی می توانند در چگونگی مواجهه گیاه انگور فرنگی با آفات و بیماری ها دخیل باشند.

اجرای صحیح عملیات داشت از جمله : آبیاری ، هرس ، سمپاشی ، کنترل علف های هرز و رعایت بهداشت زراعی می توانند در مدیریت آفات و بیماری های انگور فرنگی اثرگذار باشند (1).

 

مهمترین آفات بوته های انگور فرنگی شامل :

1) کنه ها (mites)

2) شته ها (aphids)

3) مگس میوه کیورانت ها (currant fruit fly) و کرم گاس بری ها (gooseberry maggot)

4) سرشاخه خوارها (currant borer)

5) پرندگان (birds)

 

پرندگان در برخی فصول بصورت یک معضل جدّی برای میوه های رسیدۀ انگور فرنگی ها در می آیند.

 

علف های هرز اراضی زیر کشت انگور فرنگی نیز در زمره آفات قرار می گیرند و کنترل آنها حائز اهمیّت است، که باید از طرقی چون : بهم زدن خاک و بکارگیری مالچ ها انجام پذیرد (6،5).

 

 

 

 

 

مهمترین آفات انگور فرنگی بشرح زیر هستند :

الف) سپرداران (scales) :

1) حشراتی به رنگ های خاکستری تا قهوه ای

2) طول بدن  1/16  اینچ  

3) بدن سخت با پوسته صدفی

4) حضور بر سطح پوست و سرشاخه ها

5) تغذیه از شیره گیاهی منتج به تضعیف گیاه (1).

 

ب) ساقه بُرها (cane borers) :

ساقه خوارهای کیورانت ها قادرند خسارات قابل ملاحظه ای به اینگونه گیاهان و گاهاً بر گاس بری ها وارد سازند.

شب پره ها یا بیدهای (moths) بالغ "ساقه بُرها" به تخمگذاری بر محور برگ ها می پردازند.

لاروهای جوان آنها پس از تفریخ به داخل نوساقه ها نفوذ می کنند و از بافت داخلی آنها تغذیه می نمایند(2،5).   

 

بارزترین ویژگی های خسارات ساقه بُرها عبارتند از :

1) سرشاخه های پژمرده بوته های انگور فرنگی نشاندهنده احتمال خسارت ساقه بُرهای کوچک هستند.

2) اینگونه سرشاخه ها بسیار ضعیف و به سادگی قابل شکستن هستند.

3) ساقه های آلوده در بهار آتی با وقفه زمانی به برگدهی اقدام می ورزند.

4) چنین سرشاخه هایی پوک و توخالی هستند لذا باید از انتها تا بخش های غیر پوک هرس گردند.

5) زمانیکه نوساقه های آلوده را قطع کنند، به حفره های تیره ای در مرکز نوساقه ها بر می خورند، که همان کانال های تغذیه لاروهای ساقه خوار می باشند.

6) تمامی سرشاخه های هرس شده باید بلافاصله در خارج از باغ جمع آوری گردند و سپس سوزانده شوند(1،5).

 

پ) کنه ها (mites) :

کنه ها موجوداتی به اندازه نوک سوزن و به رنگ های مختلف هستند و آنها را می توان در مناطق آلوده غالباً در سطح زیرین برگ ها مشاهده نمود.

شبکه ای ابریشمی  در شرایط آلودگی شدید کنه ها بر سطح شاخه ها ایجاد می گردد، که به سادگی قابل تشخیص می باشد.

تغذیه کنه ها از شیره گیاهی (sap) موجب می شود که برگ ها به رنگ برنزه در آیند (1).

 

ت) شته ها (aphids) :

شته ها حشراتی به اندازه نوک سوزن هستند، که معمولاً به رنگ های سبز یا سیاه دیده می شوند. شته ها به صورت دسته ای بر روی ساقه ها و زیر برگ ها زندگی می کنند.

 

شته ها عصاره های (juices) گیاهان را می مکند و موجب می شوند تا :

ت-1) برگ ها به رنگ قرمز در آیند.

ت-2) سطح برگ ها چروکیده شود.

ت-3) حالت فنجانی بخود بگیرند (1).

 

ث) تریپس ها (trips) :

"تریپس ها" حشراتی بسیار کوچک به رنگ قهوه ای متمایل به زرد با بال هایی پَِر مانند هستند.

"تریپس ها" بر روی میوه های جوان تخمریزی می کنند و بر آنها ایجاد زخم و شکاف می نمایند.

آفات مذکور طی تابستان از سبزیجات در حال رشد تغذیه می کنند و به میوه های تابستانه خسارت می رسانند (1).  

 

ج) سوسک گلخوار رُز (rose chafer) :

آنها سوسک های کوچکی با بال های زرشکی و پاهای بلند پُرزدار هستند، که تخم هایی به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای می گذارند.

خسارت سوسک های گلخوار رُز باعث می شود که گل ها و برگ های گیاهان تحت تهاجم به حالت اسکلت در آیند.

حشرات مذکور طی ماههای ژوئن تا جولای بوفور ظهور می یابند.

بیشترین خسارات سوسک های گلخوار رُز در اراضی شنی و باغات مجاور علفزارها برجا می مانند (1).

 

چ) سوسک ژاپنی (Japanese beetle) :

سوسک های ژاپنی بالغ به رنگ سبز متالیک دیده میشوند. این آفات از برگ های انگور فرنگی ها تغذیه می کنند و آنها را به شکل اسکلتی در می آورند.

لاروهای کوتاه و چاق (grub) سوسک های ژاپنی از ریشه های گیاه تغذیه می نمایند.

این نوع سوسک بویژه در مناطق شرق رودخانه "می سی سی پی" آمریکا ایجاد خسارات فراوانی بر بوته های انگور فرنگی می کند (1).

 

ح) کرم میوه (fruit worm) :

شب پرۀ کرم میوه در زمان بلوغ و رشد کامل به طول 1/4 اینچ و به رنگ زرد متمایل به قهوه ای دیده می شود.

این آفت دارای لاروهایی به طول 1/8 اینچ به رنگ قهوه ای روشن است.

شب پره های بالغ کرم میوه باعث شکافتن غنچه های گل انگور فرنگی می شوند و در آنها تخمریزی می کنند سپس لاروهای آنها پس از تفریخ از میوه های انگور فرنگی ها تغذیه می نمایند (1).

 

خ) برگ پیچان همه چیز خوار (omnivorous leafroller) :

حشرات بالغ این نوع شب پره های آفت به شکل زنگوله ای و با قطعات دهانی خرطوم مانند (snout-like) به رنگ خاکستری تیره دیده می شوند. بال های جلویی حشرات مزبور به رنگ قهوه ای تیره و با نوک زرشکی هستند.

زمستان گذرانی شب پره های "برگ پیچان" در مرحله لاروی و درون میوه های آفت زدۀ مومیایی شکل (mummified) ، بر روی علف های هرز و همچنین بر بقایای گیاهی انجام می پذیرد.

شب پره های (moths) مزبور در بهار از حالت شفیره ای خارج می شوند و گذاشتن توده های تخم را بر روی برگ ها انجام می دهند و تخم ها طی 5 روز تفریخ (hatch) می شوند.

لاروهای حاصله هر دو عدد برگ مجاور را در گیاهان به همدیگر می چسبانند و آنها را به صورت آشیانه در می آورند و همزمان از آنها تغذیه می کنند.

این لاروها در واقع موجب لوله شدن برگ ها نمی شوند.

آشیانه های بعدی آفت را می توان درون دستجات گل و شاخه های انگور فرنگی مشاهده نمود.

تغذیه این آفت از میوه های انگور فرنگی باعث نفوذ ارگانیزم های عامل پوسیدگی به درون میوه ها می شود (1).

 

د) مگس میوه انگور فرنگی :

مگس میوه کیورانت ها در زمانی به فعالیت (emerge) می پردازد، که کیورانت ها یا گاس بری ها در مرحله غنچه دهی (bloom) باشند.

مگس های ماده بر روی سته های در حال رشد تخمگذاری می کنند. تخم های مزبور پس از تفریخ (hatch) به لاروهای بدون پا یا "ماگوت" (maggots) تبدیل می شوند و از بخش های داخلی سته ها تغذیه می کنند.

بدین ترتیب درون هر سته می توان یک عدد کرم سفید کوچک و بدون پا را یافت.

میوه های سرایت یافته پیشرس می شوند و ممکن است بزودی ریزش یابند.

کنترل مگس های میوه بالغ برای دستیابی به محصول اقتصادی حائز اهمیت است (5).

 

 

مدیریت بیماریهای انگور فرنگی :

بیماری های "سفیدک پودری" و "آنتراکنوز" عمومی ترین عوارض قارچی بوته های انگور فرنگی محسوب می شوند که باید بمنظور کاهش صدمات به خوبی مدیریت گردند (5).

همواره توصیه گردیده است که پرورش دهندگان انگور فرنگی ها از ارقام مقاوم به بیماری "سفیدک پودری" (PM) و "زنگ تاولی کاج سفید" (WPBR) برای کاشت استفاده نمایند.

 

بیماری "لکه برگی سپتوریائی" از دیگر بیماری های گیاهی مهم مبتلابه بوته های انگور فرنگی به شمار می رود (6).

 

سمپاشی (spraying) با آفتکش ها و قارچکش های مناسب می تواند نقش بارزی در بقاء بوته های انگور فرنگی ها ایفاء نماید و آنها را از خسارات ناشی از هجوم آفات و بیماری های گیاهی مصون دارد.

برای انتخاب بهترین و مناسب ترین سموم گیاهی باید با ادرات کشاورزی منطقه مشورت نمود.

قبل از اقدام به سمپاشی نسبت به مطالعه دقیق دستورالعمل های برچسب سموم مبادرت ورزید (1).

 

 

 

 

 

مهمترین بیماریهای انگور فرنگی بشرح زیر هستند :

الف) آنتراکنوز (anthracnose) :

بیماری "آنتراکنوز" یا "لکه برگی" (leaf spot) می تواند خسارات جدی بر گاس بری ها و گاهاً بر کیورانت ها وارد سازد.

در بیماری "آنتراکنوز" به تدریج نقاط بسیار کوچک ، مدوّر و قهوه ای ابتدا بر روی برگ های پائینی و قدیمی بوته ها ظاهر می گردند. برگ های سرایت یافته کم کم به زردی می گرایند و قبل از رشد کامل از سمت برگ های پائینی به طرف برگ های بالائی ریزش می یابند (1،5).

 

سایر علائم بیماری آنتراکنوز عبارتند از :

الف-1) نقاط سیاه و آفتاب سوخته بر روی شاخه های جوان حاوی برگ (leaf stalks)

الف-2) زخم هایی به رنگ زرد روشن بر روی ساقه های رونده (canes)

الف-3) نقاط سیاهرنگ بر روی میوه های سبز رنگ (1).

 

 

ب) بادزدگی بوتریتیسی (botrytis blight) :

علائم بیماری بادزدگی "بوتریتیسی" به صورت کپک هایی پُرزدار (hairy mold) به رنگ خاکستری دیده می شوند که موجب فساد غنچه ها ، میوه های سبز و میوه های رسیده در طی دوره های قبل و بعد از برداشت می گردند.

 

روش های کنترل بیماری بادزدگی "بوتریتیسی" عبارتند از :

ب-1) هر پائیز نسبت به جمع آوری و سوزاندن برگ های خزان یافته اقدام ورزید.

ب-2) اطراف طوقه بوته های انگور فرنگی را عاری از علف های هرز نگهدارید.

ب-3) امکان گردش سریعتر هوا را در اطراف بوته های انگور فرنگی فراهم سازید تا رطوبت سطح سرشاخه ها پس از هر بارندگی یا آبیاری بارانی به سرعت تبخیر شود (1).  

 

 

پ) زنگ تاولی کاج سفید (white pine blister rust) :

این بیماری در سال های 1900 میلادی زمانیکه انواع انگور فرنگی ها ("گاس بری" و "کیورانت") محبوبیت زیادی در قاره جدید یافتند و درختان کاج از مهمترین منابع تهیّه الوار بودند ، از اروپا وارد آمریکا شد.

 

البته کشاورزان آمریکایی طی سال های 1930 میلادی در قالب گروه هایی به منظور کنترل این بیماری به حذف بوته های وحشی انگور فرنگی مبادرت ورزیدند ولیکن این اقدام بواسطه تعدد بوته های انگور فرنگی وحشی مؤثر واقع نگردید.

 

در سال 1966 میلادی نیز بر اساس مصوبه ای هر گونه توسعه کاشت بوته های انگور فرنگی در کانادا و آمریکا ممنوع شد (3،1).  

 

 بیماری "زنگ تاولی کاج سفید" (WPBR) از جمله بیماری های گیاهی "دو میزبانه" (double host) می باشد که بر روی برگ های انگور فرنگی تشکیل می شود.

در طی شیوع بیماری مذکور دسته هایی از تاول های سوزنی شکل بر روی برگ های زرد انگور فرنگی ها ایجاد می گردند. بسیاری از سرایت های جدید این بیماری ضمن تابستان صورت می پذیرند.

 

میزبان ثانویه بیماری "زنگ تاولی" را کاج سفید شرقی تشکیل می دهد. شیوع این بیماری در درختان کاج سفید موجب مرگ یکی پس از دیگری شاخه های این درختان می شود (1).

 

برای کنترل بیماری "زنگ تاولی کاج سفید" توصیه شده است که :

پ-1) از واریته های انگور فرنگی مقاوم به بیماری "WPBR" استفاده شود.

پ-2) حداقل فاصله درختان کاج با بوته های انگور فرنگی به میزان 900-300 فوت رعایت گردد (1).

 

 

ت) بیماری سفیدک پودری (powdery mildew) :

کیورانت های سیاه و گاس بری های اروپائی بیشترین حساسیت را به بیماری های قارچی از جمله سفیدک پودری ابراز می دارند. این بیماری بر روی برگ های جوان و انتهایی نوساقه ها طی تابستان ظاهر می گردد. بیماری مزبور قادر است به تدریج تمامی سطوح بوته های آلوده را فراگیرد (5).

 

در اثر شیوع بیماری ، نوعی کپک پودری خاکستری متمایل به سفید و نمدی شکل بر روی برگ ها و شاخه های سبز انگور فرنگی ها شکل می گیرند که به تدریج چین خورده می شود و به حالت فنجانی در می آید (1).

رنگ پوشش قارچی سفید سطح شاخه ها و برگ ها به مرور زمان به قهوه ای می گراید (5).

 

سفیدک پودری قادر به آلوده سازی میوه های گاس بری ها است امّا به ندرت بر میوه های کیورانت ها مشاهده می شود.

سرایت شدید سفیدک پودری باعث می شود که میوه های گاس بری به رنگ قهوه ای در آیند و پوششی سفت و خشبی بیابند و بدین ترتیب غیر قابل مصرف گردند (5).

 

زمستان گذرانی (over winter) قارچ عامل بیماری سفیدک پودری بر برگ های خزان یافته انجام می پذیرد (1).

 

برای کنترل بیماری سفیدک پودری باید :

1) انتخاب ارقام مقاوم به بیماری

2) انتخاب بسترهای کاشت دارای گردش مناسب هوا

3) اجرای هرس مناسب برای تشکیل بوته هایی با سرشاخه های باز

4) جمع آوری برگ های ریزش یافتۀ پائیزی و بلافاصله انعدام آنها

5) کاربرد قارچکش های مناسب برای کاهش خسارات بیماری سفیدک پودری (1،5).

"برای مطالعه ادامه مطلب به بخش دوّم مقاله رجوع فرمائید."