مقالات کشاورزی اندیشه سبز پارسی

" پرورش فلفل دلمه ای یا فلفل شیرین 3" ؛

" 3 Sweet or bell peppers growing"

 گردآوری و تدوین :

اسماعیل پورکاظم ؛ کارشناس ارشد زراعت ،

مدرّس مرکز آموزش کشاورزی گیلان

ازدیاد گیاه فلفل :

ازدیاد (propagation) گیاه فلفل به دو طریقه مقدور می باشد :

1) بذرکاری مستقیم (direct sowing ، in situ):

بذور فلفل را می توان در مزارع تجاری یعنی بسترهای اصلی که به خوبی آماده شده اند، کشت نمود. سبز شدن بذور فلفل در زمین اصلی با مشکلاتی نظیر مواجهه با سله بستن (crust) خاک رسی ناشی از بارندگی و یا آبیاری روبرو می باشد، که نتیجه آن می تواند استقرار تنک و ضعیف بوته ها را به همراه داشته باشد. این موضوع را می توان با آبیاری های مزرعه بطور متوالی و با حجم کم تا قبل از سبز شدن بوته ها بر طرف ساخت گواینکه بدین ترتیب تا حدودی بر میزان مصرف آب و هزینه تولید افزوده خواهد شد. کاشت مستقیم بذور فلفل در زمین اصلی خواهان حدود 2 کیلوگرم بذر مرغوب در هکتار است(2).

بذور فلفل را در روش مستقیم می توان به صورت کپه ای در ردیف هایی با فواصل 75 سانتیمتر کشت نمود سپس زمانیکه گیاهچه ها به ارتفاع 10-8 سانتیمتر رسیدند، به تنک کردن (thinning) آنها پرداخت (2).

2) خزانه گیری و نشاءکاری (nersury & transplanting) :

اغلب کشاورزان ترجیح می دهند که بذور فلفل ها را برای محافظت بهتر بدواً در خزانه ها یا سینی های تولید نشاء بکارند سپس گیاهچه های حاصله را در موقع مناسب به زمین اصلی منتقل نمایند. مکان خزانه یا سینی های تولید نشاءها را می توان در داخل گلخانه ها ، شاسی ها ، کوش ها و یا چارچوب های پارچه ای (shade-cloth) تحت مراقبت قرار داد. گیاهچه های فلفل در شرایط مناسب پس از 8-6 هفته به ارتفاع 20-15 سانتیمتر رشد می کنند و آماده انتقال می شوند (2).

در کاشت غیر مستقیم بذور فلفل ها به فواید زیر دست می یابند :

1-2) داشتن مزارع یکنواخت

2-2) زودرسی محصول

3-2) مراقبت اولیه سهل تر

4-2) بذور مصرفی کمتر

5-2) مصرف آب کمتر

6-2) مصرف کود کمتر

7-2) کاهش خطر نابودی گیاهچه ها در ابتدای سبزشدن

8-2) حذف هزینه تنک کردن (2).

در روش غیر مستقیم فقط به 800-400 گرم بذر برای هر هکتار مزرعه نیاز می باشد که حدوداً 1/4-1/3 بذور مورد نیاز در شیوه کاشت مستقیم است. این میزان بذر در صورت استفاده از ارقام هیبرید به 200-100 گرم در هکتار کاهش می پذیرد (2).

در روش کاشت غیر مستقیم بذور فلفل ها به زمینی به مساحت 15×12 متر (180 مترمربع) به عنوان خزانه جهت تولید گیاهچه های نشائی مورد نیاز 1 هکتار مزرعه احتیاج می باشد (2).

باید در نظر داشت که خسارت پذیری گیاهچه های فلفل نسبت به گیاهچه های گوجه فرنگی در مواجهه با شرایط نامناسب نظیر: حمل و نقل ، بستر کاشت و آب و هوا بسیار بیشتر است (2).

محاسبات بیانگر مساوی بودن تقریبی هزینه های کاشت فلفل ها در دو روش کاشت مستقیم بذور و کاشت نشائی هستند زیرا در شیوه کاشت مستقیم باید هزینه های: بذور بیشتر ، تنک کردن و کنترل علف های هرز را در قیاس با هزینه های: پرورش ، کندن و نشاءکاری بوته ها در روش غیر مستقیم را تقبل کرد(2).

تولید گیاهچه های نشائی فلفل :

امروزه برای تولید اقتصادی فلفل دلمه ای معمولاً از بذور هیبرید گران قیمت در قالب بکارگیری مالچ پلاستیک و سیستم آبیاری قطره ای سود می جویند لذا استفاده از سیستم کاشت مستقیم بذور در مزرعه اصلی نمی تواند مورد استقبال زارعین قرار گیرد و آنها همواره سعی در بهره گیری از گیاهچه های نشائی مرغوب را دارند. برای تولید نشاءهای مرغوب به یک دوره زمانی 2-5/1 ماهه قبل از فرارسیدن وقت انتقال گیاهچه ها به زمین اصلی نیاز می باشد (4).

تولید گیاهچه های سالم و با کیفیت فلفل ها نیازمند انتخاب صحیح واریته ها و فراهم نمودن شرایط رشد مناسب است. برای این منظور باید نمونه هایی از خاک بستر کاشت بذور را برای آنالیز به آزمایشگاه های معتبر ارسال نمود سپس در رفع کمبود عناصر مغذی خاک بستر کوشید (1).

برخی مدیران گلخانه ها از دستگاه های بذرکار اتوماتیک برای کاشت بذور در سینی ها (trays) و یا بستر های کاشت مسطح (flats) بهره می جویند. اینگونه بذرکارها نیازمند استفاده از بذور پوشش دار (seed coated) و پلت شده (pelleted seed) هستند تا تمامی بذور در یک اندازه استاندارد و کاملاً یکنواخت باشند. بذور یکنواخت و هم اندازه باعث می شوند که مقدار بذور پاششی ثابت بماند.

البته بذور پوشش دار خواهان هزینه بیشتری هستند بعلاوه بذور مازاد آنها را نمی توان به فروشندگان عودت داد(4).

برای کاهش خسارات عارضه بوته میری (damping off) فلفل ها می توان به ضدعفونی بذور مصرفی قبل از کاشت با قارچکش های (fungicides) مناسب پرداخت. این موضوع معمولاً باعث می شود که بذور مصرفی به رنگ صورتی تا ارغوانی در آیند. برای کاشت چنین بذرهایی بهتر است از دستکش استفاده شود و تا پایان کار از مالیدن دست ها به چشم ها و دهان خودداری نمود (4).

سینی های پرورش نشاء دارای اندازه های مختلفی هستند لذا تعداد حفره های (cells) متفاوتی برای کاشت بذور و تولید گیاهچه های نشائی دارند. مسلماً حفره های بزرگتر می توانند گیاهچه های درشت تر و قوی تری تولید کنند. حفره هایی با اندازه 5/1-1 اینچ (4-5/2 سانتیمتر) برای کاشت بذور فلفل مناسبند. 

کشاورزان معمولاً بذور فلفل ها را در سینی های مخصوص تهیّه نشاء نظیر مدل های 128 و 200 می کارند. میزان هزینه های پرورش دهندگان نشاء در چنین مواردی بستگی به حجم سفارش و اندازه سینی های کاشت پلاستیکی (plastic tray) و یا فوم های تولید نشاء دارد.

تولید گیاهچه های نشائی را معمولاً در محیط های محفوظ نظیر گلخانه ها و تونل های بلند پوشش پلاستیکی انجام می دهند.

نشاءهای مورد نظر در شرایط تابستان پس از حدود8-6 هفته آماده می شوند ولیکن برای این منظور در شرایط زمستان به 12-8 هفته نیاز می باشد (1،4).

بطور کلی محفظه هایی (containers) که امروزه برای تهیّه گیاهچه های نشائی بکار می روند عبارتند از :

1) فوم های حفره دار (Styrofoam)

2) سینی های پلاستیکی منعطف با حفره های قابل جداسازی (plastic flat & inserts)

3) سینی های پلاستیکی انعطاف ناپذیر (rigid plastic tray).

محفظه های نوع 1 و 3 قابل استفاده مجدد هستند ولی نوع دوّم به جهت ظرافت بسیار زیاد باید پس از یکبار استفاده از چرخه تولید نشاء خارج گردیده و معدوم شود.

انواع محفظه های نشاء قابل استفاده مجدد را باید پس از هر دوره پرورش بلافاصله به خوبی شستشو داد تا از گسترش بیماری های گیاهی به دوره های آتی جلوگیری شود (4).

بذور فلفل دلمه ای را معمولاً در عمق 25/0 اینچی ( حدوداً 5/0 سانتیمتر) خاک قرار می دهند. عمق کاشت بذور فلفل را در شرایط گرم باید عمیق تر و در شرایط خنک باید سطحی تر انتخاب نمود تا بدین طریق بذور فلفل در طی تابستان به رطوبت بیشتر و پایدارتری دسترسی یابند و ضمن زمستان در خاک های گرم تری واقع گردند (1).

بذور فلفل دلمه ای دارای بالاترین درصد جوانه زنی یا "قوه نامیه" (germination energy) در دمای حدود 80 درجه فارنهایت (27 درجه سانتیگراد) هستند لذا نوسانات دمائی گلخانه ها می توانند باعث تأخیر در سبز شدن (emergence) آنها گردند. تدارک دمای با ثبات محیط پرورش در محدودۀ 80 درجه فارنهایت می تواند باعث سبز شدن یکنواخت بذور فلفل دلمه ای پس از 8 روز از زمان کاشت گردد. البته بذور پوشش دار (coated seed) خواهان زمان طولانی تری برای جوانه زنی و سبز شدن هستند (4).

 "جدول9) تأثیر دمای خاک بر سبز شدن گیاهچه های فلفل (1):"

تابش مستقیم نور خورشید به درون گلخانه ها می تواند دمای داخلی آنها را به 90 درجه فارنهایت (33 درجه سانتیگراد) و بالاتر ارتقاء دهد و بدین ترتیب برای جوانه زنی و رشد بذور فلفل مضر باشد لذا در چنین مواقعی سایه اندازی 50-30 درصدی سقف شیشه ای گلخانه ها خواهد توانست به حل این معضل کمک نماید. این موضوع بویژه در طی دوره های تولید نشاء تابستانه به منظور استفاده در کاشت پائیزه حائز اهمیت بیشتری است (4).

بستر رشد گیاهچه های فلفل باید از شرایط زیر برخوردار باشد :

1) تهویه مناسب

2) ظرفیت نگهداری آب

3) PH حدود 8/6-2/6 (متوسط 5/6) (1).

بستر رشد گیاهچه های فلفل را غالباً با مواد زیر ترکیب می سازند :

1) پیت (peat)

2) پوست درختان (bark)

3) ورمیکولیت (vermiculite) (1).

پرورش دهندگان نشاء معمولاً از "پیت" یا "ورمیکولیت" به عنوان بستر پرورش (media) گیاهچه ها استفاده می کنند ولیکن آن ها را با مواد حاصلخیز کننده ای تقویت (charged) می نمایند و مجدداً PH آن ها را تا حدود 5/6 تنظیم می نمایند.   

در مواردی که از مواد تقویت شده به عنوان بستر کاشت بذور استفاده میشود، دیگر هیچگونه نیازی به افزودن کودها لغایت 4-3 هفته نخواهد بود. در این رابطه بسیاری از کشاورزان ماهر ترجیح می دهند تا از مواد ترکیبی تقویت نشده به عنوان بستر کاشت بذور بهره گیرند، تا کنترل بیشتری بر مقدار صحیح کودهای مصرفی داشته باشند (4).

باید به خاطر داشت که "ورمیکولیت" نسبت به سایر بسترهای کاشت دارای یکنواختی بیشتری است و مشکل تولید علف های هرز نیز ندارد (4).

تقریباً هر 3 فوت مکعب از مخلوط بستر کاشت گیاهچه ها می تواند 20-16 عدد سینی کاشت با حفره هایی به ابعاد 25/2 × 5/1 × 5/1 اینچی را برای تولید 1400-1100 گیاهچه نشائی پُر نماید (4).

بسترهای کاشت در موارد زیر موجب بروز مشکلاتی در سبز شدن بذور فلفل می شوند :

1) تانن زیاد (excessive tannens)

2) تخلخل کم (low porosity)

تخلخل کم بسترهای رشد موجب زهکشی ضعیف می شود که به افزایش رشد کپک های سبز (green mould) می انجامد (1).

بسترهای رشد گیاهچه های نشائی باید قبل از کاشت بذور با کودهای مناسب و کافی تقویت گردند(1). هرگاه آبیاری را هر دفعه با آب حاوی 50 پی پی ام از کودها (کود-آبیاری) انجام می دهند آنگاه هیچگونه نیازی به افزودن مواد تقویتی به بستر رشد نخواهد بود. در صورتیکه بخواهند کوددهی را منحصراً پس از هر 4-3 آبیاری صورت دهند آنگاه می توان از آبیاری با غلظت 200 پی پی ام بهره گرفت (4).

از دستگاه سنجش هدایت الکتریکی یا EC سنج (electrical conductivity meters) می توان برای تشخیص غلظت مواد کودی در آب آبیاری سود جُست. هدایت الکتریکی 2-1 "میلی موس" (دسی زیمنس) معمولاً بیانگر وجود مواد کودی کافی در بستر رشد می باشد (4).

گیاهچه های نشائی باید از رشد مناسبی برای انتقال به زمین اصلی برخوردار باشند بنابراین باید توجّه داشت که :

الف) زیان های استفاده از گیاهچه های کوچک :

1) گیاهچه های کوچک در معرض عدم استقرار قرار می گیرند.

2) گیاهچه های کوچک خواهان زمان بیشتری برای رشد تا نیل به مرحله زایشی هستند.

3) آنها نیازمند دوره های طولانی تری برای مقاوم سازی می باشند (4).

ب ) زیان های استفاده از گیاهچه های نشائی درشت :

1) گیاهچه های درشت را نمی توان توسط دستگاه های نشاءکار استفاده نمود.

2) آنها در اثر تنش های محیطی سریعاً از بین می روند (4).

در شیوۀ تولید نشاء مزرعه ای (in-field production) می توان گیاهچه های تولیدی را به حالت "لخت ریشه" (bare root) از بستر خزانه در آورد ، دسته بندی و جعبه گیری کرد سپس آنها را تا محل خریدار حمل نمود. البته امروزه تولید مزرعه ای نشاء ها از رواج بسیار کمی برخوردار است زیرا کنترل بیماری های گیاهی و حرارت محیط پرورش بسیار دشوار و پُر هزینه می باشد (4).

اندازه گیاهچه های نشائی فلفل دلمه ای درزمان انتقال از سینی های پرورش به محل اصلی باید حدوداً 6-4 اینچ (15-10 سانتیمتر) باشد. گیاهچه های فلفل ها نسبت به بسیاری از گیاهچه های نشائی سایر گیاهان دارای رشد کندتری هستند لذا برای رسیدن به مرحله انتقال خواهان دوره زمانی بیشتری هستند که میزان آن بستگی به فصل پرورش و شرایط نگهداری آنها دارد (4).

تقریباً به 7 اونس (گرم 210 = گرم 30 × 7) بذور فلفل دلمه ای هیبرید برای تهیّه 10 هزار گیاهچه نشائی در محیط های کنترل شده نیاز می باشد. البته این موضوع با توجه به تفاوت اندازه بذور در واریته های مختلف فلفل ، درصد جوانه زنی آنها و شرایط پرورش می تواند به 2-8/0 کیلوگرم در هکتار نیز تغییر یابد (4).

امروز بسیاری از شرکت های تولید کننده بذور کشاورزی هیبرید اقدام به فروش آنها بر اساس شمارش می نمایند لذا با توجه به درصد جوانه زنی بذور می توان مقدار لازم را دقیقاً ابتیاع نمود (4).

آماده سازی شرایط انتقال گیاهچه ها :

مدیریت گیاهچه های فلفل بسیار اهمیّت دارد آنچنانکه عدم رعایت نکات ذیل می تواند باعث بروز مشکلات جبران ناپذیری گردد :

1) عدم رعایت زمان مناسب برای انتقال (نشاء کردن)

2) نشاء کردن در دماهای خنک بویژه کمتر از 7 درجه سانتیگراد 

3) کوددهی مازاد

4) استفاده از نشاءهای مسن و بزرگ

5) وجود تفاوت دما بین محل پرورش نشاءها و مزرعه

6) پرورش نشاءها در محل های خنک

7) استفاده بیش از 1 نشاء در هر مقر یا جایگاه

8) عدم انتخاب عمق نشاء یکنواخت (1).

بستر کاشت اصلی (مزرعه) باید قبل از رشد مطلوب گیاهچه های فلفل به خوبی آماده شود و با کودهای مناسب تقویت گردد سپس سیستم آبیاری مطلوب به موقع فراهم و مستقر شود. متعاقباً باید شبکه های حمایتی از جمله میله ها و سیم ها به خوبی تعبیه شوند (1).

همواره توصیه شده است که گیاهچه های فلفل را در بسترهای مرطوب نشاء نمایند.

گیاهچه های فلفل بهتر است، به صورت منفرد نشاء شوند. این موضوع باعث می شود تا بکارگیری سیستم های پاشش محلول های شیمیائی آسان تر انجام پذیرد و مزرعه دوام بیشتری داشته باشد(1).

باید مطمئن شوید که حفره های نشاء به اندازه حجم ریشه های گیاهچه ها وسیع باشند زیرا حفره های کوچک باعث خمیدگی و جمع شدگی ریشه ها موسوم به "J-rooting" می گردد که منجر به کاهش راندمان محصول خواهد شد(1).

توصیه شده است که ریشۀ نشاءهای لخت را قبل از کاشت در محلول قارچکش مناسب فرو ببرند سپس آنها را اندکی عمیق تر از حالت معمول در زمین اصلی نشاء نمایند. این موضوع باعث ظهور ریشه های جانبی بیشتری از قسمت مدفون شدۀ ساقه و طوقه می شود و بدین ترتیب بر استقرار و استحکام گیاه افزوده می گردد (1).

خصوصیات نشاء های مناسب :

1) برای دستیابی به حداکثر راندمان محصول نباید از گیاهچه های گلدار و یا احیاناً میوه دار برای نشاءکردن بهره گرفت زیرا گل ها و میوه ها معمولاً در اثر تنش های پس از کاشت گیاهچه ها از بین می روند و این موضوع به ایجاد وقفه ای طولانی در آغاز رشد مجدد می گردد.

2) یک نشاء (transplant) ایده آل فلفل ها باید دارای 8-6 اینچ (10-5/7 سانتیمتر) ارتفاع ، ساقه های قوی (sturdy) و محکم (stocky) به ضخامت ضخامت   1/4-3/8 اینچ (18-8 میلیمتر) ، 7-3 برگ حقیقی ، عدم رشد سریع ، گذراندن مرحله مقاوم سازی و عدم ابتلا به بیماریهای گیاهی باشد. این خصوصیات کمک می نمایند تا گیاهچه ها سریعاً در زمین اصلی استقرار یابند و تا قبل از آغاز مرحله گلدهی به رشد سبزینگی کافی برسند (4،6).

مقاوم سازی گیاهچه های فلفل :

گیاهچه های نشائی فلفل قبل از ترک گلخانه ها یا خزانه های پرورش باید به خوبی برای مواجهه با شرایط محیطی جدید "مقاوم سازی" (hardening) گردند. مقاوم سازی گیاهچه های فلفل شیوه ای برای کاهش دادن سرعت رشد نشاءها قبل از انتقال آنها به مکان جدید است، تا بدین وسیله بر میزان موفقیت استقراریابی آنها در شرایط نیمه مطلوب مزرعه افزوده شود (4).

برای مقاوم سازی گیاهچه های فلفل ضمن یک دوره کوتاه باید :

1) مقدار آبیاری و کودهای نیتروژنه به پائین ترین حد نقصان داده شوند.

2) حدوداً 10-5 روز قبل از جمع آوری گیاهچه های نشائی باید سینی های حاوی آنها را از گلخانه خارج ساخت و در مواجهه با نور مستقیم خورشید و دمای محیطی عادی قرار داد (1،4).

در طی مقاوم سازی گیاهچه های نشائی به موارد زیر توجّه نمائید :

1) برخی گلخانه ها بگونه ای طراحی شده اند که دارای دیواره های قابل گشودن بویژه در ضمن روزها هستند. چنین گلخانه هایی برای دورۀ مقاوم سازی نشاءها بسیار کارآمد هستند.

2) از تشدید مقاوم سازی گیاهچه های فلفل پرهیز نمائید زیرا باعث می شود که با تأخیر رشد مجدد در مزرعه مواجه گردید و در نتیجه از راندمان محصول کاسته می شود (4).

تناوب زراعی فلفل ها :

مزارع فلفل را باید با فاصله دور نسبت به مزارع توتون کشت نمود تا از انتقال شته های ناقل بیماری های ویروسی از بوته های توتون به فلفل ها جلوگیری به عمل آید (2).

آیش گذاری و بکارگیری تناوب زراعی چند ساله می تواند نقش مهمّی در تولید فلفل ها داشته باشد ولیکن به هر حال باید توجّه داشت که هیچگاه فلفل ها را زودتر از 4-3 سال مجدداً در همان زمین کشت ننمود(2).

توصیه شده است که از کاشت فلفل ها متعاقب سایر گیاهان خانواده بادمجانیان یا "سولاناسه" نظیر : گوجه فرنگی (tomato) ، سیب زمینی (potato) ، توتون (tobacco) و بادمجان یا بادنجان (eggplant ، brinjal) و همچنین محصولات رونده ای (vine crops) چون توت فرنگی برای یک دوره 4-3 ساله خودداری شود زیرا تمامی محصولات مذکور دارای آفات و بیماری های گیاهی و همچنین نیازهای غذائی مشترکی هستند(2،4).

برای کاهش خطر ابتلا به بیماری های پژمردگی پاتوژنی از جمله "پژمردگی ورتیسیلیومی" (verticillium wilt) باید از قرار دادن فلفل ها در برنامه های تناوب زراعی متعاقب گیاهانی چون : بادمجان ، گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، توت فرنگی و "کران بری" یا "ذغال اخته آمریکائی" (craneberry) اجتناب ورزید (2).

فلفل ها بهترین محصول را زمانی ارائه می دهند که در تناوب زراعی متعاقب گیاه چمنی "فستوک" (fescue sod) قرار گیرند (2).

زمان کاشت فلفل ها :

فلفل ها در مناطق گرمسیری به عنوان گیاهانی دائمی می توانند تا چندین سال به بقاء خویش ادامه دهند و همچنان به میوه دهی بپردازند ولیکن معمولاً آنها را به دلیل کشت در مناطق معتدله و یا با هدف افزایش بهره وری به صورت گیاهان زراعی یکساله بکار می گیرند. بنابراین زمان کاشت فلفل ها را به صورت های زیر بیان می نمایند :

الف) فلفل های مزرعه ای :

گیاهچه های فلفل را پس از خاتمه خطر سرمازدگی بهاره متعاقب مقاوم سازی و آماده سازی بستر کاشت به اراضی عادی منتقل می نمایند.

ب ) فلفل های گلخانه ای :

بذور فلفل های گلخانه ای را معمولاً در فاصله اکتبر تا فوریه (شهریور تا بهمن) می کارند، تا محصول کاملاً رسیدۀ آنها را حدوداً 5 ماه بعد یعنی مارس تا جولای (اسفند تا تیر) برداشت نمایند (2).

تراکم کاشت بوته های فلفل :

مناسب ترین جمعیت گیاهی بوته های فلفل دلمه ای در هر ایکر بستگی به عوامل زیر دارد :

1) عادت رشد گیاه (growth habit) شامل :

1-1) فشرده (compact)

1-2) متوسط (medium)

1-3) گسترده (spreading)

2) اندازه گیاه در مرحله بلوغ (plant size) شامل :

2-1) کوچک (small)

2-2) متوسط (medium)

2-3) بزرگ (large)

3) ویگوریته ارقام خاص (vigority)

4) نوع اقلیم (climate)

5) رطوبت خاک (soil moisture)

6) قابلیت دسترسی به عناصر غذائی (nutrient availability)

7) سیستم مدیریتی (management system)

8) حاصلخیزی خاک (soil productivity) (4).

بررسی ها بیانگر آن هستند که جمعیت بهینه برای ارقام مختلف فلفل های دارای رشد محدود و نامحدود تقریباً 14500-7500 بوته در ایکر (32-17 هزار بوته در هکتار) می باشد (4).

برخی کارشناسان بهترین جمعیت گیاهی فلفل های دارای عادت رشد فشرده را 30000 بوته در هکتار تعیین کرده اند. چنین جمعیتی می تواند در تراکم 150 × 20 سانتیمتر حاصل آید (1).

بوته های ارقام فلفل دلمه ای نسبت به سایر فلفل ها دارای عادت رشد فشرده تری هستند لذا در سیستم مرسوم مالچ پلاستیک یا "پلاستیکالچر" غالباً در ردیف های دوگانه ای با فواصل بوته ای 12 اینچ (30 سانتیمتر) از همدیگر کاشته می شوند. چنین سیستمی معمولاً بر بسترهایی که فاصله مرکز آنها از همدیگر حدود 72-60 اینچ (180-150 سانتیمتر) و فاصله ردیف های دوگانه از همدیگر 18-14 اینچ (50-35 سانتیمتر) است، ایجاد می شوند (4).

امروزه سیستم های تراموائی (tramline system) برای کاشت نشاءهای فلفل بسیار مطلوب هستند. در این سیستم ردیف های کاشت را نزدیک به همدیگر انتخاب می کنند. سیستم تراموائی بویژه برای اجرای آبیاری قطره ای بسیار مناسب است زیرا بوته ها را با فواصل مطلوب در دو طرف خطوط (لاین) قطره چکان ها (dripper line) نشاء می نمایند. از فوائد این سیستم چنان است که به دلیل تراکم بهینه بوته ها به سایه اندازی مناسبی در کانوپی دست می یازند و این موضوع سبب کاهش عارضه آفتاب سوختگی (sunburn) میوه های فلفل می شود. نکته منفی سیستم تراموائی آن است که بکارگیری کنترل های شیمیائی آفات و بیماری های گیاهی را دشوار می سازد (1).

در اراضی مسطح و هموار سنتی نیز فاصله ردیف های کاشت فلفل دلمه ای را 42-36 اینچ (100-90 سانتیمتر) و فاصله بین بوته ها را 16-12 اینچ (40-30 سانتیمتر) انتخاب می کنند. بدین طریق عموماً 15-12 هزار بوته فلفل دلمه ای در هر ایکر فراهم می آیند.

به خاطر داشته باشید که برای ارقام دیگری از فلفل ها که عادت رشد و اندازه های متفاوتی نسبت به فلفل دلمه ای دارند، لاجرم باید از جمعیت گیاهی آنان در ایکر به دلیل عادت رشد گسترده تر کاسته شود (4).

"جدول10) دو نمونه از سیستم های تراموائی رایج به طرق زیر سازمان می یابند (1):

 "جدول11) جمعیت بوته های فلفل در هکتار بر اساس فواصل بین و روی ردیف ها (1) :"

تراکم بوته های فلفل در شرایط و محیط های کنترل شده نظیر گلخانه ها و تونل های مرتفع باید در حدود 4-3 گیاه در متر مربع باشد. این تراکم باعث می شود که میوه های فلفل در اندازه های کوچک تا متوسط با بازار پسندی مناسب پرورش یابند. بوته های فلفل را در چنین شرایطی به صورت های 1 ، 2 و 3 ساقه ای بر روی شبکه های سیمی تربیت می کنند بطوریکه رشدشان در ارتفاع حدوداً 2 متر متوقف می گردد و عملیات برداشت با دشواری همراه نمی شود (1).

کاشت گیاهچه های فلفل :

کاشت مستقیم بذور فلفل دلمه ای درزمین اصلی معمولاً توصیه نمی گردد زیرا :

1) هزینه تهیّه بذور هیبرید مورد نیاز بسیار بالا است و کشت مستقیم خواهان بذور بیشتری است.

2) بذور فلفل خواهان تدارک شرایط بهینه برای جوانه زنی و سبز شدن هستند و این کار در سطح مزارع وسیع امکان پذیر نمی باشد.

3) کاشت بذور در خاک سطحی موجب شسته و یا دفن شدن در اثر اجرای آبیاری و یا وقوع بارندگی های شدید می شود.

4) کنترل علف های هرز دشوار می باشد زیرا فرصت طغیان می یابند.

5) برداشت محصول حدوداً 4-3 هفته دیرتر آغاز می گردد (4).

به عنوان مثال : کاشت مستقیم بذور فلفل ها در اوایل بهار تحت دماهای 59 ، 68 و 77 درجه فارنهایت به ترتیب خواهان 25 ، 13 و 8 روز تا مرحله سبز شدن هستند در صورتیکه در شیوه نشائی به یکباره از گیاهچه هائی با عمر 6-5 هفته بهره می برند (4).

اغلب مزارع فلفل دلمه ای را از طریق نشاءکردن گیاهچه هایی که در شرایط گلخانه ای پرورش یافته اند، ایجاد می کنند. در چنین مواردی یقیناً استفاده از گیاهچه های گلدانی (container grown) نسبت به گیاهچه های لخت ریشه (bare root) همانند سایر سبزیجات نشائی در اولویت قرار می گیرد (4).

استفاده از گیاهچه های گلدانی دارای مزایای زیر می باشد:

1) تحت کمترین شوک ناشی از انتقال (transplanting) به زمین اصلی قرار می گیرند.

2) خواهان کمترین میزان کاشت مجدد یا واکاری (replanting) هستند.

3) بازیابی رشد سریع تری پس از نشاء شدن دارند.

4) از یکنواختی رشد بوته ها و محصول دهی بیشتری بهره مندند (4).

گیاهچه های فلفل را پس از خروج از گلخانه یا شاسی و متعاقب مقاوم سازی باید بلافاصله در مزرعه اصلی نشاء نمود. در مواردی که ملزم به نگهداری گیاهچه های نشائی برای مدت چند روز تا آماده سازی زمین اصلی و یا بهبود شرایط محیطی هستید، باید آنها را در محیط های خنک با دمای 65-55 درجه فارنهایت (18-13 درجه سانتیگراد) نگهداری کنید و اجازه ندهید تا در معرض تنش های گرمائی ، سرمائی و رطوبتی بویژه خشک شدن ریشه ها را قرار گیرند (4).

گیاهچه های فلفل را معمولاً بر سطح بسترهای پشته ای (raised bed) و یا در داخل حفره های مالچ پلاستیک (plastic mulch) می کارند. بسترهای پشته ای در اوایل بهار سریع تر گرم می شوند زیرا رطوبت خود را زودتر از دست می دهند و این موضوع سبب افزایش سرعت رشد بوته های فلفل می گردد. بوته های فلفل هیچگاه متحمل آب مازاد و شرایط سرما نیستند. بسترهای پشته ای را معمولاً به ارتفاع 8-3 اینچ (20-5/7 سانتیمتر) تشکیل می دهند (4).

کاشت بوته های فلفل در بسترهای پشته ای باعث می شود که :

1) نیاز آبی در اقالیم خشک و نیمه خشک افزایش یابد.

2) نیاز به حفاظت در برابر وزش بادهای شدید دارند (4).

گیاهچه های فلفل در زمان استقرار (setting) باید به نحوی در خاک بستر اصلی نشاء گردند که ریشه های آنها در عمق 4-3 اینچی (10-5/7 سانتیمتری) قرار گیرند. آنگاه باید تمامی تودۀ ریشه ای (root ball) آن ها را با خاک پوشانید تا رطوبت خاک از طریق خاصیت فتیله ای ریشه ها هدر نرود (4).

فلفل ها قابلیت پرورش موفقیت آمیز در شرایط مختلف نظیر : گلخانه ها ، مزارع عادی ، باغچه های خانگی ، مزارع پلاستیکالچر ، تونل های مرتفع و گلدان ها (containers ، pots) را دارند (6).

رعایت موارد زیر پس از کاشت و استقرار گیاهچه های فلفل می تواند موجب افزایش محصول گردد:

1) افزودن حدود 1 اینچ مواد آلی برای حفظ رطوبت خاک

2) جلوگیری از فشردگی خاک سطحی

3) کنترل صحیح علف های هرز

4) کنترل به موقع آفات و بیماری های گیاهی(6).

پرورش فلفل ها با سیستم پلاستیکالچر :

امروزه پرورش فلفل ها تحت سیستم "مالچ پلاستیک" (plastic mulch) یا "پلاستیکالچر" (plasticulture) در سطح جهانی به خوبی پذیرفته شده است.

از شیوه "پلاستیکالچر" برای دستیابی اهداف زیر استفاده می کنند :

1) گلدهی سریع تر (promote earlines)

2) کاهش شدید علف های هرز (reduce weed)

3) حفظ رطوبت خاک (conserve moisture)

4) کاهش تلفات کودهای مصرفی (conserve fertilizers)

5) امکان بهره گیری از سموم تدخینی (fumigants)

6) جلوگیری از آلودگی میوه ها (fruit cleaning)

7) کاهش گسترش بیماری های گیاهی با بکارگیری آبیاری قطره ای (reduce diseases)

8) کاهش بیماری پژمردگی خالدار (spotted wilt) بویژه در گوجه فرنگی ها با استفاده از پلاستیک های بازتاب دهنده (UV-reflective) (4).

در مورد مزایای بکارگیری شیوه "پلاستیکالچر" باید توجّه داشت که :

1) غالباً از سیستم های قطره ای (drip irrigation) و چکه ای (tricke irrigation) برای اجرای آبیاری در شیوه "پلاستیکالچر" بهره می گیرند.

2) "پلاستیکالچر " با افزایش دمای خاک بستر سبب تسریع رشد گیاهچه ها می شود.

3) پلاستیک های سیاه می توانند مانع رسیدن نور خورشید به سطح خاک گردند لذا از رشد علف های هرز بر روی ردیف های کاشت (in-row) جلوگیری می کنند (4).

مضرّات بکارگیری شیوه "پلاستیکالچر" عبارتند از :

1) نیاز به ادوات خاص جهت آماده سازی بستر و نصب پلاستیک برای مزارع وسیع دارند.

2) افزایش هزینه ها برای آماده سازی بستر ، تهیّه پلاستیک ، تدارک سیستم آبیاری و سایر ادوات

3) عدم کنترل برخی علف های هرز نظیر : اویارسلام های زرد و ارغوانی

4) هزینه جمع آوری مالچ پلاستیک در پایان فصل زراعی (4).

زارعین غالباً 14-10 هزار بوته از انواع فلفل ها را در هر ایکر تحت سیستم ردیف های دوگانه (double rows) با فواصل 18-14 اینچ بر روی بسترهای دارای مالچ پلاستیک کشت می کنند (5).

تنک کردن بوته های فلفل :

تنک کردن (thinning) بوته های فلفل بویژه در شیوه کشت مستقیم ضرورت دارد. تنک کردن بوته های فلفل زمانی اجرا می شود که گیاهچه ها در زمین اصلی به ارتفاع 10-8 سانتیمتر رشد کرده باشند. در این مرحله معمولاً فقط به حفظ 2-1 بوته در هر مقر (stand ، site) اکتفا می گردد. تعداد بوته های باقیماده بستگی به ویگوریته آنها دارد (2).

مراحل رشد گیاه فلفل :

ریشه های فلفل به خوبی قادرند تا عمق 48-36 اینچی (120-90 سانتیمتر) خاک ها نفوذ یابند ولیکن عمده ریشه های فلفل ها در لایه 24-12 اینچی (60-30 سانتیمتر) خاک ها استقرار می پذیرند.

گسترش ریشه های فلفل ها در موارد زیر دچار محدودیت می شوند :

1) اراضی رس سنگین (heavy clay)

2) تشکیل لایه های فشرده در خاک زیرین (compact layer) موسوم به "hard pan" (4).

لازم به تذکر است که لایه های فشرده در بسیاری از خاک های زراعی بوجود می آیند. این لایه ها اصولاً در اثر تکرر بکارگیری ماشین آلات سنگین کشاورزی و دقیقاً در زیر لایه شخم شونده ایجاد می گردند. تشکیل لایه های فشرده در زیر خاک سطحی حتی در ضخامت های کم می تواند بنحو بارزی از گسترش ریشه های گیاهان زراعی از جمله فلفل ها بکاهند و منجر به کاهش راندمان محصول شوند.

بکارگیری گاه و بیگاه گاوآهن های "سابسویلر" یا "زیرکَن" (subsoiler) برای انجام شخم هائی به عمق 18-16 اینچ (45-40 سانتیمتر) می تواند موجب شکستن لایه های سخت و فشردۀ خاک زیرین گردد و محیط را برای رشد بهینه ریشه های گیاهان زراعی مجدداً مهیّا سازد و زهکشی رطوبت مازاد را بهبود بخشد(4).

آغاز سبز شدن بذور فلفل با تولید برگ های اولیّه انجام می پذیرد. گیاهچه های فلفل پس از طی دورۀ رویشی به تولید گل هائی در زاویه بین محور اصلی ساقه ها و شاخه ها می پردازند. هر شاخه از گیاهچه فلفل به تولید یک برگ ، یک گل و 2 شاخه جدید اقدام می کند و گیاه بدین ترتیب سریعاً توسعه می یابد و قابلیت گلدهی آن به نحو بارزی فزونی می پذیرد (1).

بوته های فلفل با شروع مرحله زایشی به میوه دهی مکرر می پردازند ولیکن برای این منظور باید به گرده افشانی (pollination) انجام بپردازند بطوریکه گرده ها از اندام نر به اندام مادۀ گل ها منتقل شوند. انتقال گرده ها می تواند از طریق باد و یا فعالیت حشراتی نظیر زنبورها وقوع یابد لذا همواره گرده افشانی در محیط های باز بسیار بهتر و بیشتر از گلخانه ها صورت می گیرد. زارعین عمل گرده افشانی بوته های فلفل را در محیط های بسته ای نظیر گلخانه ها با تکاندن روزانه گیاه در مرحله گلدهی تسهیل می بخشند (1).

نکات مهم گرده افشانی بوته های فلفل عبارتند از :

1) گرده های فلفل در دماهای بالا زنده نمی مانند.

2) گرده های فلفل در رطوبت های نسبی کم و دماهای پائین به همدیگر می چسبند و این موضوع به تولید میوه های پهن و بدشکل می انجامد.

3) رطوبت ناکافی موجب خشک شدن کلاله گل ها می گردد و در نتیجه گرده ها به دلیل نامساعد شدن شرایط قادر به جوانه زنی و رشد نخواهند بود.

4) رطوبت نسبی بالا و روشنائی کم موجب توده شدن (clump) گرده ها می شوند و بدین طریق قادر به جوانه زنی بر سطح کلاله ها نخواهند بود.

5) دماهای بالا و روشنائی کم موجب طویل شدن خامه ها می شوند و در نتیجه گرده ها با ایجاد لوله های تندش کوتاه قادر به رسیدن به تخمک ها جهت لقاح نخواهند بود (1).

فلفل ها تحت شرایط تنش های محیطی نظیر گرما و خشکی خاک دچار ریزش غنچه ها و گل ها می گردند. ریزش گل های فلفل می تواند تداوم گلدهی را تا چندین هفته به تأخیر اندازد و بدین ترتیب به نحو بارزی موجب کاهش عملکرد محصول شود (1).

بطور کلی عواملی که موجب ریزش گل های فلفل ها می شوند عبارتند از :

1) کمبود شدت نور

2) نیتروژن مازاد

3) خسارات آفات و بیماریها

4) گرمای شدید هوا

5) تنش رطوبتی (کم یا زیاد) (1).

گیاه فلفل با تولید هورمون هائی (hormones) به کنترل ریزش گل ها می پردازند که عبارتند از:

1) بوته های فلفل تحت شرایط تنش (stress ، tension) به تولید اتیلین (ethylene) اقدام می کنند تا موجبات ریزش غنچه ها را طی 2 روز فراهم سازد.

2) گیاه فلفل با تولید هورمون "اُکسین" (auxin) می تواند موجب ادامه رشد و نمو گردد (1).

زمانیکه بوته های فلفل پس از رسیدن به مرحله زایشی دچار تنش شدید شوند آنگاه ابتدا گل ها و غنچه های کوچک را ریزش می دهند تا بدین طریق به تداوم بقاء بپردازند. آنها در چنین شرایطی تلاش می کنند تا سریعاً میوه های درشت را با تولید حداقل تعداد بذور به پایان سیکل زندگی برسانند و بدین ترتیب همچنان بتوانند زاد و ولد (offspring) نمایند (1).

بوته های فلفل هر گاه در طی دورۀ میوه دهی در معرض هوای خنک قرار گیرند، به تولید میوه های پهن (flat) و بدشکل (misshape) فاقد بذور می پردازند لذا چنین میوه هائی به دلیل عدم بازارپسندی باید سریعاً از بوته ها حذف گردند. این عمل همچنین می تواند به ذخیره انرژی در گیاه کمک نماید (1).

کشاورزان با رعایت اعمال زیر می توانند به میوه دهی مناسب بوته های فلفل دست یابند :

1) اجرای بهینه مدیریت آبیاری

2) مدیریت مناسب کوددهی

3) مدیریت مطلوب آفات و بیماری های گیاهی

4) اتخاذ برنامه مناسب برای بلوغ کامل میوه ها

5) انتخاب واریته هایی با گلدهی نامحدودتر به منظور کاهش خطرپذیری

6) انتخاب واریته های سازگار با اقلیم منطقه (1).

بوته های فلفل خواهان رشد اولیه قوی برای ترقی زودرسی و وفور میوه دهی می باشند که این موضوع بیانگر ارتباط مثبت بین مراحل مختلف رشد در گیاه فلفل می باشد درحالیکه بوته های گوجه فرنگی متعارضاً دارای ارتباط منفی بین رشد رویشی و میوه دهی هستند لذا خواهان کنترل شدید در مراحل اولیه رشد و نمو می باشند (1).

بوته های اکثر واریته های فلفل سبز گواینکه غالباً به فرم یکساله پرورش می یابند ولیکن از قابلیت چندساله بودن در شرایط کنترل شدۀ مطلوب برخوردارند. نگهداری بوته های فلفل در وضعیت چند ساله می تواند از راندمان محصول بکاهد (1).

"برای مطالعه ادامه مطلب به بخش چهارم مقاله مراجعه نمائید."