مقالات کشاورزی اندیشه سبز پارسی

" پرورش فلفل دلمه ای یا فلفل شیرین 4" ؛

" 4 Sweet or bell peppers growing"

گردآوری و تدوین :

اسماعیل پورکاظم ؛ کارشناس ارشد زراعت ،

مدرّس مرکز آموزش کشاورزی گیلان

کوددهی بوته های فلفل :

کوددهی (fertilization) کافی و به موقع از مهمترین عوامل موفقیت در زراعت فلفل های شیرین و تند به شمار می آید. برای محاسبه صحیح نیازمندیهای گیاه فلفل به عناصر غذائی ماکرو (پُر مصرف) و میکرو (کم مصرف) باید جنبه های زیر را در نظر گرفت :

1) نیازهای غذائی محصول زراعی (nutrient requirements)

2) نوع یا بافت خاک مزرعه تا اعماق 30 و 60 سانتیمتر (soli types)

3) بقایای کوددهی پیشین (residual nutrients)

4) آنالیز خاک بستر از نظر عناصر ماکرو و میکرو یعنی میزان حاصلخیزی خاک (soil fertility)

5) اسیدیته یا PH خاک (soil PH)

6) مقدار آب قابل دسترس (water availability)

7) کیفیت آب آبیاری(water quality)

7) اَشکال و میزان تخلیه سالانه عناصر غذائی از خاک بستر (erotion content) (1،4).

برای کوددهی فلفل ها بدواً باید به آزمایش خاک بستر گلخانه و مزرعه اقدام ورزید. آزمایش خاک بستر کاشت بذور و بوته های فلفل می تواند زارعین را در بکارگیری دقیق کودها ، آهک و یا گچ یاری رساند. مصرف کودها بدون آزمایش خاک و محاسبات دقیق می تواند با کمبود و یا مازاد مصرف کودهای مورد نیاز همراه گردد که حاصل آن عدم دستیابی به محصول مناسب و یا سوختگی بخشی از بوته ها خواهد شد(2،4).

"جدول12) داده های حاصل از یک آزمایش خاک عادی بستر کاشت فلفل ها به ترتیب زیر می باشد (1) :

تهیه برنامه کوددهی بوته های فلفل شیرین بستگی به : بافت ، وضعیت عناصر غذائی و PH خاک بستر دارد. به عنوان مثال مزارعی که با کودهای آلی نظیر کمپوست ها تقویت می شوند، نیازمندی کمتری به ترکیبات شیمیائی خواهند داشت (6،2).

میزان برداشت عناصر غذائی (withdrawal) مزارع فلفل شیرین در حدود 5/3-5/1 کیلوگرم ازت خالص ، 4/0-2/0 کیلوگرم فسفر خالص و 4-2 کیلوگرم پتاس خالص به ازای هر تن میوه برداشت شده است (2).

 "جدول13) نیازهای کودی انواع فلفل ها در مزارع عادی (1):"

 "جدول14) نیازهای کودی انواع فلفل ها در گلخانه ها (1):"

فلفل ها خواهان PH حدود 7-6 هستند یعنی در PH نزدیک به خنثی به بهترین وجه به جذب عناصر غذائی مورد نیاز می پردازند و نتیجتاً به خوبی رشد و نمو می نمایند(2).

کوددهی بوته های فلفل را در دو مرحله انجام می دهند :

1) قبل از کاشت یا نشاءکاری :

در این مرحله که باید آن را در سیستم "پلاستیکالچر" قبل از نصب مالچ پلاستیک به اجرا گذاشت، معمولاً تمامی کودهای فسفره و پتاسه و بخشی از کود ازته (نیتروژنه) مورد نیاز بوته ها را به خاک سطحی می افزایند و با آن می آمیزند سپس مالچ پلاستیک را استقرار می دهند (4،6).

2) در طی فصل رشد :

کودهای این مرحله را که عبارت از مابقی کودهای ازته مورد نیاز هستند، به صورت های زیر به خاک بستر می افزایند :

1-2) سرپاش (broadcasting) : در این روش کودها را بر سطح محصول و خاک حوالی آن می پاشند.

2-2) مجاورتی (side dressing) : کودها را در این شیوه داخل شیارهایی به عمق 10-5 سانتیمتر و با همین فاصله از طوقه گیاه در خاک تعبیه می کنند. محققین معتقدند که کوددهی مجاورتی می تواند به فلفل های دلمه ای درشت تری بینجامد. در این رابطه استفاده از کودهای مرکب 12-12-12 در مراحل آغازین رشد گیاهچه های نشائی توصیه شده است.

3-2) کود-آبیاری (fertigation) : در این شیوه از کودهای محلول استفاده می شود و آنها را هر چند گاه طبق برنامه مدونی از طریق آب آبیاری در اختیار بوته ها قرار می دهند (4،6).

مدیریت کودهای نیتروژنه :

عنصر نیتروژن یا ازت برای رشد و ازدیاد اندام های گیاه فلفل ضروری است. این عنصر در پیکره گیاهان قابلیت تحرّک (mobility) دارد ولیکن به آسانی در خاک شسته (leaching) می شود. وجود کود ازته مازاد در شرایط مرطوب بودن خاک موجب تأخیر در بلوغ و گلدهی بوته های فلفل می گردد (2).

مقدار مصرف کودهای ازته بستگی به عوامل زیر دارد :

1) میزان بارندگی و آبیاری

2) نوع بافت خاک

3) وضعیت حاصلخیزی خاک

4) دمای خاک و هوا

5) تراکم گیاهی

6) دوره رشد گیاه تا برداشت

7) روش و زمان مصرف کود (4).

به عنوان مثال :

خاک دشت های ساحلی نیازمند 200-150 پوند ازت خالص در ایکر هستند درحالیکه خاک های آبرفتی که نسبتاً دارای حاصلخیزی بیشتری هستند، خواهان 150-100 پوند ازت خالص در ایکر می باشند (4).

کودهای ازته را می توان به صورت اقساطی (splite) در طی دوره های رشد گیاه فلفل بویژه در سیستم آبیاری قطره ای اضافه نمود، که به آن کود-آبیاری (fertigation) اتلاق می گردد (4). کوددهی تقسیطی می تواند از میزان آبشوئی و سایر تلفات کودهای ازته بکاهد (2).

کودهای نیتروژنه لازم را در خاک های شنی باید در مقادیر کمتر ولی در دفعات بیشتری استفاده کرد. معمولاً توصیه می شود که 1/3 کود ازته مصرفی را قبل از کاشت و مابقی را در طی دو مرحله از طریق تعبیه جانبی در مزارع فاقد مالچ پلاستیک (لخت) و یا کود-آبیاری در مزارع "پلاستیکالچر" مصرف کنند(4).

محققین معتقدند که حداقل 50% کودهای ازته مصرفی باید از نوع نیتراته باشد زیرا مقادیر زیاد ترکیبات آمونیومی (NH4+) می تواند در جذب کلسیم (Ca+2) اختلال ایجاد کند و موجب بروز عارضه پوسیدگی گلگاه (BER) گردد(4).

بررسی ها حاکی از آن هستند که مصرف کودهای ازته به صورت پخشاندن (سرپاش) بر روی بوته های فلفل که معمولاً در زراعت های سنتی فاقد مالچ پوششی یا "زراعت بر خاک لخت" (bareground culture) استفاده می شود، از تأثیرات مطلوب برخوردار نمی باشد. در اینگونه موارد توصیه شده است که کودهای ازته مورد نیاز را در چندین مرحله به صورت مجاورتی بکار گیرند (4).

مدیریت کودهای فسفره :

عنصر فسفر دارای نقش های مهمّی در : فتوسنتز ، رشد ، تعرّق ، تقسیمات سلولی ، رشد ریشه ها و ازدیاد جنسی (گلدهی ، لقاح ، رسیدگی) گیاه فلفل است.

کودهای فسفره را مدتی قبل از کاشت و یا هنگام کاشت گیاهان زراعی به خاک بستر می افزایند درحالیکه تمامی کود پتاسه و بخشی از کود ازته باید در زمان کاشت به زمین اضافه شوند (2).

کودهای فسفره و پتاسه را باید قبل از نصب مالچ پلاستیک و اقدام به کاشت بوته ها به خاک مزرعه افزود و با آن آمیخت. اینگونه کودها را که اصطلاحاً "محلول آغازین" (starter solution) خوانده می شوند، به میزان 150-100 پوند (70-45 کیلوگرم) در هکتار در اراضی لخت (بدون مالچ پلاستیک) و به میزان 5/0 لیتر برای هر گیاهچه نشائی سیستم "پلاستیکالچر" در نظر می گیرند. محلول آغازین یا "محلول استارتر" می تواند رشد نخستین بوته های نشائی را بویژه در خاک های سرد تسریع بخشد (4).

مدیریت کودهای پتاسه :

عنصر پتاسیم دارای اثرات برجسته زیر بر گیاهان است:

1) به مقاومت بوته های فلفل در برابر تنش های محیطی نظیر : خشکی و سرمازدگی کمک می کند.

2) موجب افزایش تحمل گیاه نسبت به بیماریهای گیاهی می شود.

3) بر میزان کیفیت محصول می افزاید.

4) در تشکیل پروتئین ها ، کربوهیدرات ها و روغن ها نقش دارد (2).

کودهای فسفره و پتاسه را قبل از نصب مالچ پلاستیک به خاک می افزایند(4). بهترین کود مرکبی که در اینگونه موارد برای تقویت خاک مزارع فلفل بکار می رود، از نوع 0-34-10 می باشد (4).

"جدول15) وجود مقادیر فسفر و پتاسیم در خاک زراعی و مصرف کودها (4):"

"جدول16) کاربرد کودهای پتاسیم و ازت در سیستم آبیاری تحت فشار مزارع فلفل دلمه ای طی یک دوره رشد 14 هفته ای (4):"

کوددهی مزارع فلفل را اغلب با ترکیب NPK  و با نسبت 2-2-1 نظیر 10-10-5 و 16-16-8 اجرا می کنند(6).

مدیریت کلسیم خاک :

بوته های فلفل ها نسبت به کمبود عنصر کلسیم خاک حساسند و در چنین مواقعی دچار پوسیدگی گلگاه (blossom-end rot) می شوند، که نوعی بیماری فیزیولوژیک محسوب می شود (2).

آهک دهی مزارع "پلاستیکالچر" فلفل ها را باید 3-2 ماه قبل از نصب مالچ پلاستیک انجام داد.

استفاده از کود نیترات کلسیم به صورت کود-آبیاری و یا تعبیه جانبی می تواند از شدت بروز عارضه پوسیدگی گلگاه طی دورۀ میوه دهی در ماههای گرم سال بکاهد (4).

مدیریت کودهای میکرو :

بوته های فلفل همچنین نسبت به کمبود عناصر "میکرونوترینت" یا "میکروالمنت" نظیر : روی ، منگنز ، آهن ، بُر و مولیبدن که به میزان بسیار کمی در گیاهان مصرف می گردند، بسیار حساسند (2).

آنالیز بافت های گیاه فلفل :

آنالیز بافت ها و یا عصاره دُمبرگ های گیاه فلفل می تواند به عنوان ابزاری جهت مصرف بهینه عناصر کودی در طی فصل رشد بویژه از طریق کود-آبیاری بکار گرفته شود. برای این منظور برگ های گیاه فلفل را همراه با دُمبرگ هایش برای بدست آوردن عصاره گیاهی می فشارند سپس عصاره حاصله را برای تعیین مقادیر عناصر ماکرو و میکرو آنالیز می کنند (4).

"جدول17) تجزیه برگ های بالغ فلفل در اوایل مرحله غنچه دهی (4):"

"جدول18) مقدار کفایت عناصر در عصارۀ دُمبرگ های گیاه فلفل طی مراحل مختلف رشد (4):"

آبیاری بوته های فلفل :

تدارک رطوبت کافی منحای نزولات آسمانی که از طریق آبیاری (irrigation) و در محدودۀ گسترش ریشه های فلفل انجام می گیرد ، حائز اهمیت بسزائی است زیرا آبیاری های کم و یا زیاد می توانند باعث اتلاف بخش اعظم تا تمامی محصول گردند. به عنوان مثال باید توجه داشت که :

1) در اراضی شنی باید بر دفعات آبیاری افزود ولیکن از میزان آب مصرفی در هر وهله کاست.

2) در اراضی رسی بهتر است از دوره های آبیاری طولانی تر ولی با حجم بیشتر بهره گرفت (1).

حساس ترین مراحل رشد گیاه فلفل نسبت به تنش های رطوبتی عبارتند از :

1) نشاء کردن گیاهچه ها (transplanting)

2) گلدهی (flowering)

3) میوه دهی (fruit development) (4).

اجرای آبیاری در تمامی مناطقی که فاقد بارندگی منظم و کافی در طی فصل رشد فلفل ها هستند، برای نیل به عملکرد محصول مطلوب بویژه در اراضی شنی ضروری است. باید توجه داشت که بوته های فلفل قادر به ریشه دهی تا اعماق بیش از 4 فوت (120 سانتیمتر) هستند ولیکن بیشترین سیستم ریشه ای را در عمق 18-12 اینچ (40-30 سانتیمتر) بوجود می آورند (1،4).

انجام آبیاری به میزان کمتر از نیاز بوته های فلفل باعث ایجاد تنش رطوبتی می گردد و به نتایج زیر می انجامد :

1) کاهش سرعت انجام واکنش های فتوسنتزی

1) کاهش سرعت رشد گیاه

2) کُند شدن سرعت بلوغ محصول

3) کاهش گلدهی

4) کاهش میوه دهی

5) ریزش گل ها و میوه ها (shedding)

6) تولید میوه های کوچک و بدشکل

7) آفتاب سوختگی میوه ها (sunscalding)

8) کاهش کیفیت محصول

9) کاهش عملکرد محصول (1،4).

عوارض اجرای آبیاری مازاد بوته های فلفل عبارتند از :

1) کاهش حضور اکسیژن کافی در خاک بستر

2) پژمرده شدن بوته ها

3) افزایش وقوع بیماری های ریشه ای

4) بازماندگی رشد بوته ها (1).

میزان آب مصرفی در آبیاری های مزارع فلفل تابعی از میزان تبخیر و تعرق یا ET (evapotranspiration) است. مقدار ET متأثر از عوامل زیر می باشد :

1) مرحله رشد گیاه (growth stage)

2) دمای هوا (temperature)

3) رطوبت نسبی یا RH (relative humidity)

4) میزان تشعشع خورشید (solar radiation)

5) شدت وزش باد (wind velocity)

6) تراکم گیاهی (plant spacing) (4).

برای برنامه ریزی آبیاری باید به میزان توسعه سیستم ریشه ای گیاه زراعی توجه داشت. میزان رشد ریشه های اغلب گیاهان را می توان در قیاس با رشد بخش های هوائی آنان قرار داد. بخش اعظم ریشه های فلفل در لایه سطحی خاک لغایت عمق 60-50 سانتیمتری قرار می گیرند. بنابراین مدیریت آبیاری باید با کمک ابزارهای رطوبت سنج خاک از جمله "ایرومترها" (irrometers) منحصراً برای مرطوب سازی لایه مذکور انجام پذیرد. در واقع عمق ریشه های فلفل می تواند حجم آب مصرفی در هر وهله و فواصل بین دفعات آبیاری را مشخص سازد (1).

خاک مزرعه و یا سایر مکان های استقرار گیاهچه های فلفل باید به خوبی مرطوب نگهداشته شوند بطوریکه از وقوع تنش رطوبتی و اجرای آبیاری مازاد جلوگیری شود. برای نیل به این منظور می توان از دستگاه های رطوبت سنج خاک یعنی "تانسومترها" (tensiometers) و "ایرومترها" (irrometers) بهره گرفت (1).

گیاهچه های فلفل باید در خاک مرطوب نشاء گردند سپس سریعاً نسبت به آبیاری مزرعه به میزان 5/0-3/0 اینچ اقدام شود تا خاک اطراف طوقه گیاه به خوبی استحکام یابد و رطوبت خاک تا عمق 12 اینچ تأمین گردد.

مقدار و طول هر دوره آبیاری در خاک های سبک نسبت به خاک های سنگین و متوسط کمتر است. خاک های سبک را معمولاً 3-2 دفعه در هفته آبیاری می کنند درحالیکه دوره های آبیاری 5 روزه برای خاک های رسی مناسب است.

بررسی ها نشانگر آن هستند که بهترین نتایج عملکرد بوته های فلفل زمانی حاصل می آیند که رطوبت خاک در فشار کمتر از 3/0 بار حفظ شود.

هیچگاه نباید خاک بستر کاشت فلفل ها را بویژه در سیستم "پلاستیکالچر" به حالت اشباع در آورد زیرا بوته های فلفل متحمل چنین شرایطی نیستند. در واقع مالچ پلاستیک از تخلیه آب مازاد جلوگیری به عمل می آورد (4،6).

خاک گلدان ها و زمین های زراعی را قبل از نشاء گیاهچه های فلفل و بلافاصله پس از آن آبیاری کنید.

از نشاء کردن گیاهچه های فلفل در شرایط آب و هوائی سرد ، خاک های فقیر و فاقد رطوبت کافی خودداری نمائید زیرا موجب استقرار نامناسب و بازماندگی رشد گیاه می شوند (6).

مزارع فلفل شیرین خواهان حدود 600 میلیمتر آب در طی فصل زراعی و به عبارتی 250 میلیمتر در 5 هفته ابتدائی و 350 میلیمتر در ضمن هفته های پس از آن می باشند (2).

بطور کلی مقدار کل آب مصرفی یا نیاز آبی گیاه فلفل به شرایط اقلیم نیز بستگی دارد. بوته های فلفل در ضمن ماههای خنک سال نیازمند 25 میلیمتر آب در هفته هستند امّا مقدار آن در ماههای گرم ، خشک و بادخیز ممکن است به 50 میلیمتر در هفته افزایش یابد (1).

آبیاری صبحگاهی می تواند از تنش رطوبتی و آماج بیماریهای گیاهی جلوگیری کند. بعلاوه از پاشیدن قطرات آب بر روی برگ های فلفل ممانعت ورزید و آبیاری را محدود به خیساندن اطراف طوقه ها نمائید(6).

باید توجه داشت که بوته های فلفل بویژه فلفل های دلمه ای دائماً در معرض بیماری های قارچی پوسیدگی ریشه از جمله "فایتوفترا" (phytophtora capsici) قرار دارند لذا باید از قرار گرفتن بستر کاشت در وضعیت رطوبت اشباع اجتناب ورزید (1).

بیماری های پوسیدگی ریشه (root rot) می توانند در اثر دوام حالت اشباعی خاک (waterlogged) پس از 12 ساعت وقوع یابند بنابراین ایجاد زهکشی مناسب بستر رشد بوته های فلفل حائز اهمیّت است(2).

کمبود رطوبت خاک موجب کاهش رشد بوته های فلفل می شود و وقوع آن در مرحله گلدهی موجب ریزش گل ها و میوه ها خواهد شد. به خاطر داشته باشید که پرورش بوته های فلفل در شرایط خشکی منجر به پیشرسی محصول و تولید میوه های کوچک خواهد شد (2).

وقوع بارندگی زیاد و یا آبیاری مازاد می تواند تأثیر منفی بر گلدهی و میوه دهی بوته های فلفل داشته باشند و احتمالاً موجب پوسیدگی میوه های فلفل گردند. بنابراین دقت شود که کمبود و مازاد رطوبت خاک جملگی می توانند برای بقاء بوته های فلفل سبز زیان بخش باشند(2).

باید توجه داشت که اجرای آبیاری کافی و به موقع بوته های فلفل در مناطق خشک و نیمه خشک (arid & semiarid) برای تدارک رطوبت کافی جهت کسب محصول مکفی کاملاً ضروری است (2).

انتخاب روش مناسب برای آبیاری بوته های فلفل بستگی به عوامل زیر دارد :

1) قابلیت دستیابی به ادوات مورد نیاز

2) شکل ، اندازه و موقعیت مزرعه

3) مقدار و کیفیت آب قابل وصول

4) نیازهای کارگری

5) سوخت مورد نیاز

6) هزینه تخصیصی (4).

آبیاری نشتی مزارع فلفل :

آبیاری نشتی یا "جوی و پشته" یا "فارو" (furrow irrigation) می تواند موجب بروز فرسایش خاک ، افزایش آب مصرفی و در شرایط مناسب باعث توسعه بیماری های گیاهی از جمله "پژمردگی باکتریائی" (bacterial wilt) بوته های فلفل گردد(2).

آبیاری بارانی مزارع فلفل :

آبیاری بارانی (sprinkler irrigation) نیازمند : سرمایه گذاری زیاد ، تجهیزات لازم و منابع آب با کیفیت است. این نوع آبیاری از طریق پرتاب ذرات خاک (splashing) می تواند سبب بروز مشکلاتی نظیر : گسترش بیماری های باکتریائی و سله بندی خاک گردد (2).

انواع سیستم های آبیاری بارانی رایج عبارتند از :

1) سیستم لوله های ثابت (permanent set)

2) "      لوله های آلومینیومی قابل جابجائی (portable aluminum pipe)

3)  "      گان متحرک (traveling gun)

4)  "     خطی متحرک یا لاینیر (linear move)

5)  "     چرخدار متحرک یا ویلموو (wheel move)

6)  "     لوله قائم مرکزی یا سنتر پیووت (center pivot) (4).

اکثر روش های آبیاری بارانی را می توان با کاربرد دقیق در اکثر مزارع فلفل بکار گرفت گواینکه برخی از آنها تاکنون از رواج برای این منظور بی بهره بوده اند. سیستم آبیاری بارانی مناسب برای مزارع فلفل باید بتواند حداقل 1 اینچ آب را در هر ساعت بدون ایجاد رواناب (run off) بپاشد.

باید دقت نمود که میزان آبیاری بارانی در اراضی شنی باید کمتر از 3 اینچ در ساعت و برای اراضی لومی و رسی کمتر از 1 اینچ در ساعت باشد(4).

انجام آبیاری در سیستم های بارانی را نظیر سایر سیستم های آبیاری تحت فشار می توان با کوددهی تلفیق نمود ولیکن برای این منظور باید از کودهای قابل حل در آب بهره گرفت (4).

آبیاری بارانی می تواند از شدت حرارت و سرمای محیط بکاهد و بدین ترتیب نسبتاً از بروز خسارات سرمازدگی جلوگیری نماید (4).

آبیاری قطره ای مزارع فلفل :

شیوه آبیاری قطره ای (drip irrigation) و حتی آبیاری غرقابی (flood irrigation) بر روش های آبیاری "سرپاش" یا بارانی (overhead irrigation) ترجیح دارند زیرا آبیاری بارانی با مرطوب ساختن سطح برگ های فلفل باعث افزایش شیوع بیماری های گیاهی می گردد (1).

آبیاری قطره ای می تواند رطوبت مورد نیاز بوته های فلفل را به بهترین نحو یعنی مقدار کافی رطوبت را دقیقاً در منطقه ریشه ها فراهم سازد و بدین ترتیب ضمن صرفه جوئی مصرف آب بویژه در مناطق خشک بر کارآئی مصرف آن بیفزاید (2).

امروزه آبیاری قطره ای مطلوب ترین شیوه تدارک رطوبت کافی برای بوته های فلفل در هر دو روش زراعت سنتی و "پلاستیکالچر" به شمار می رود. آبیاری قطره ای دارای کارآئی مصرف آب (WUE) بسیار بالائی است. نتایج پژوهشی در کالیفرنیا آمریکا نشان می دهند که آبیاری قطره ای حدوداً 40% آب کمتری نسبت به آبیاری بارانی مصرف می نماید (4).

طغیان علف های هرز در شیوه آبیاری قطره ای وجود ندارد زیرا قطرات آب منحصراً در منطقه ریشه های گیاه فلفل آزاد می شود و بدین ترتیب فواصل بین ردیف های کاشت کاملاً خشک باقی می مانند (4).

برخی نتایج پژوهشی حاکی از افزایش راندمان عملکرد محصول فلفل در مزارع آبیاری قطره ای در قیاس با شیوه آبیاری بارانی هستند (4).

شیلنگ های آبیاری قطره ای را در زیر پلاستیک ها مطابق با شیوه کاشت بوته ها یعنی به حالت یک ردیفه یا دو ردیفه با فاصله 12 اینچ (30 سانتیمتر) از همدیگر مستقر می سازند.

هرگاه مزارعی با پشته های مجزا به فاصله مرکز تا مرکز 5 فوت احداث شوند، به حالت یک ردیفه نیازمند 8712 متر لوله پلاستیکی یا شیلنگ (tube) برای هر ایکر نیاز می باشد (4).

آب مصرفی در شیوه قطره ای باید از کیفیت مطلوبی برخوردار باشد، تا باعث انسداد مجاری قطره چکان ها (drippers) نگردد (4).

انجام آبیاری قطره ای می تواند در تلفیق با برخی عملیات کشاورزی باشد :

1) اجرای آبیاری قطره ای همراه با بکارگیری انواع مالچ ها (mulching) می تواند موجب افزایش عملکرد محصول فلفل شود.

2) بسیاری از پرورش دهندگان فلفل های شیرین اقدام به کاشت آنها تحت سیستم "پلاستیکالچر" یعنی استفاده از مالچ پلاستیک سیاه در تلفیق با آبیاری قطره ای می نمایند. اینگونه سیستم "پلاستیکالچر" می تواند رطوبت و عناصر غذائی را بطور یکنواخت در سراسر فصل زراعی فراهم سازد.

3) با آبیاری قطره ای می توان در قالب عملیات موسوم به "کود-آبیاری" (fertigation) به کوددهی عناصر محلول در مقادیر کم برای گیاهان پرداخت و عناصر غذائی را دقیقاً در منطقه ریشه (root zone) بوته ها آزاد ساخت(2).

بوته های فلفل باید پس از نیل به مرحله رشد مناسب در بسترهایی که به خوبی آماده شده و از رطوبت کافی برخوردار گردیده اند ، نشاء گردند سپس مجدداً به میزان 3-2 سانتیمتر آبیاری شوند (1).

محققین مراحل رشد گیاه فلفل را بر اساس لزوم آبیاری به شرح زیر دانسته اند :

مرحله 1) استقراریابی (establishment) :

این مرحله می تواند تا 2 هفته پس از نشاء کردن به طول انجامد. بوته ها در پایان این دوره به آغاز رشد مجدد می پردازند. گیاهچه های فلفل در این مرحله به مقادیر کمی از آب نیازمندند زیرا در حال تولید ریشه های جدید برای استقراریابی هستند و فعالیت فتوسنتزی قابل ملاحظه ای ندارند.

کاهش مقدار آبیاری در طی دوره استقریابی گیاهچه های نشائی فلفل کمک می کند تا گیاه به تولید ریشه های بیشتر و گسترده تری در ضمن جستجوی رطوبت و عناصر غذائی مورد نیاز فعالیت های زیستی بپردازد. این موضوع باعث می شود که گیاه مقاومت بیشتری نسبت به تنش های رطوبتی بیابد و نهایتاً میوه های بیشتر و بزرگتری تولید کند (1).

مرحله 2) رشد رویشی (vegetative growth) :

نیاز آبی بوته های فلفل در طی مرحله رشد رویشی حدوداً دو برابر مرحله استقراریابی است زیرا گیاه با حداکثر سرعت از طریق انجام واکنش های فتوسنتزی به تولید ساقه ها ، شاخه ها و برگ های جدید می پردازد. این مرحله از زمان استقراریابی بوته ها تا زمان تشکیل اولین غنچه ها و میوه های فلفل تداوم می پذیرد (1).

مرحله 3) میوه دهی (fruitset) :

بالاترین میزان سرعت رشد گیاه فلفل در ضمن مرحله گلدهی و میوه دهی انجام می پذیرد لذا میزان مصرف آب در بالاترین میزان آن در طول عمر (life span) گیاه فلفل قرار می گیرد (1).

مرحله 4) رسیدگی و برداشت (ripening & harvesting) :

بیشترین میزان تولید ، انتقال و ذخیره مواد فتوسنتزی بوته های فلفل در ضمن دوره رسیدگی و برداشت محصول وقوع می یابند ولیکن نیاز آبی گیاه نسبت به دوره میوه دهی نزول می پذیرد (1).

 "جدول19) نیاز آبی گیاه فلفل بر اساس دوره های پس از نشاءکردن (1):"

 "فاکتور محصول" یا CF (crop factor) یا PF (plant factor) و یا CC (crop coefficient) منتسب به مقدار پتانسیل تبخیر و تعرق یا ETo (evapotranspiration) گیاهان است و برای تخمین میزان نیاز آبی محصول استفاده می شود. این موضوع بستگی به نوع گیاه زراعی و شرایط اقلیمی پرورش آن دارد(1).

  "جدول20) مقدار فاکتور گیاهی برای چندین نوع گیاه منتخب عبارتند از (1):"

کاربرد انواع مالچ ها :

استفاده از انواع مالچ ها (mulch) در پرورش فلفل ها بسیار اهمیت دارد. مالچ ها موادی آلی ، معدنی و یا شیمیائی هستند که سطح بستر کاشت را می پوشانند. بهره گیری از مالچ ها دارای فوائد زیر است :

1) زودرسی محصول از طریق گرم کردن خاک

2) افزایش توان نگهداری رطوبت خاک

3) جلوگیری از طغیان علف های هرز

4) کاهش شسته شدن عمقی کودهای مصرفی (leaching)

5) کاهش شسته شدن افقی کودها و خاک سطحی (run off)

6) کاهش فشرده شدن خاک سطحی

7) محافظت از میوه در قبال پاشش ذرات خاک

8) کاهش آلودگی میوه ها به میکروارگانیزم های خاکزی

9) تسهیل در بکارگیری سموم تدخینی (fumigation) (2).

مالچ هایی مصرفی در پرورش گیاهان عبارتند از :

الف) مالچ های آلی :

مالچ های آلی نظیر : بقایای موور شدۀ چمن ها ، خُرده های مزرعه ذرت و برگ های مازاد زراعت نیشکر و غیرو که در صورت تجزیه شده می توانند موجب حاصلخیزی خاک زراعی گردند (2).

ب ) مالچ های پلاستیک :

کاربرد مالچ های پلاستیک در پرورش فلفل ها از سال 1960 میلادی رایج گردید. بکارگیری اینگونه مالچ ها که اغلب توأم باسیستم آبیاری قطره ای انجام می شود، موجب افزایش دمای خاک ، کنترل علف های هرز ، بهبود کمیت و کیفیت محصول و کاهش شدید مصرف آب می شود (2).

نصب داربست ها و شبکه های حمایتی :

احداث داربست ها (trellising) از مقوله های پُر هزینه پرورش فلفل ها است که رابطه بسیار نزدیکی با ویژگی های رشد واریته های انتخابی دارد. اصولاً واریته های جمع و جور (compact) فلفل ها نیازی به نصب داربست ها ندارند زیرا پس از مدتی به روی سطح زمین می افتند و وسعت کوچکی را اشغال می کنند لذا نیازهای (inputs) کمتری در قیاس با واریته های بلند دارای رشد نامحدود (indeterminate) دارند. متقابلاً واریته های رشد نامحدود با فشردگی کمتر شاخه و برگ ها نیازمند احداث داربست های مناسب برای تدارک زمینه رشد و توسعه طی یک دوره زندگی طولانی تر هستند تا محصول بیشتری را ارائه دهند (1).

فوائد نصب داربست ها برای پرورش فلفل های رشد نامحدود عبارتند از :

1) محصول بازار پسندتر

2) محصول درجه 1 بیشتر

3) شیوع کمتر بیماریهای گیاهی

4) کاهش مخاطرات تولید

5) افزایش راندمان تولید

6) کاهش مصرف سموم گیاهی (1).

مضرّات نصب داربست ها برای پرورش فلفل های رشد نامحدود عبارتند از :

1) افزایش هزینه های تولید

2) اخلال در بکارگیری تناوب زراعی (1).

ارتفاع داربست ها در مزارع فضای آزاد (open field) باید در حدود 5/1-2/1 متر انتخاب شود(1).

پایه های داربست ها را قبل از کاشت نشاءها و یا بلافاصله پس از آن مستقر می سازند. پایه های داربست ها را تا عمق 50-40 سانتیمتر درون خاک قرار می دهند. این پایه ها با فاصله حدود 3 متر از همدیگر نصب می شوند. ضروری است که پایه های کناری هر ردیف به ترتیبی از جوانب حمایت گردند تا در اثر سنگینی وزن بوته ها و وزش بادهای شدید تخریب نشوند (1).

 پایه های (poles) چوبی داربست ها را برای دوام بیشتر معمولاً "قیر اندود" (creosote) می نمایند ولیکن این موضوع می تواند موجب سوختگی برخی از بوته های مجاور در طی روزهای گرم تابستان گردد (1).

هرگاه ردیف های کاشت فلفل را به صورت منفرد و با فاصله 5/1 متر از همدیگر ایجاد نمایند آنگاه در هر هکتار به حدوداً 2200 پایه و 40000 متر سیم (نخ) برای نخ کشی 6 ردیفه احتیاج می باشد. البته مقادیر پایه و نخ مورد نیاز در سیستم تراموائی حدوداً دو برابر مقادیر فوق الذکر خواهد بود (1).

سیم ها یا نخ ها را همزمان با آغاز گلدهی یعنی حدوداً یک ماه پس از نشاءکردن برقرار می سازند. مفتول های فلزی معمولاً گران تر هستند امّا هیچگونه بیماری گیاهی را به بوته های فلفل منتقل نمی نمایند. نخ های مصرفی به مرور می توانند به هاگ ها و باکتری های بیماریزا آلوده شوند لذا بهتر است آنها را قبل از مصرف مجدد ضدعفونی نمود (1).

داربست کردن بوته های فلفل به دو روش زیر امکان پذیر می باشد :

روش 1) این روش معمولاً در مزارع عادی رواج دارد و به شیوه اسپانیائی (Spanish method) موسوم است. در این شیوه ابتدا ردیف های منفرد یا دوگانه ای (tramline) از پایه ها استقرار می یابند سپس نخ ها یا سیم ها تا ارتفاع مطلوب نصب می گردند. این شیوه در مزارع فضای باز رواج دارد و دارای دو عیب عمده است:

1-1) خوابانیدن (layering) بوته ها در این روش مقدور نیست.

1-2) حداکثر ارتفاع بوته های فلفل را ارتفاع پایه های داربست تعیین می کند (1).

روش 2) در این روش از نخ ها یا سیم هایی به طول 5/2-2 متر به صورت منفرد یا دوگانه استفاده می شود بطوریکه سیم های مذکور از سقف گلخانه ها آویزان می باشند. در این سیستم فقط 2-1 ساقه از هر بوته اجازه رشد می یابند و بقیّه پاجوش ها (suckers) بلافاصله پس از ظهور حذف می شوند. این روش دارای دو مزیت عمده است:

2-1) خوابانیدن بوته ها در این شیوه امکان پذیر است.

2-2) ساقه ها توسط نخ ها یا سیم های اویزانی حمایت می گردند، که از قابلیت تغییر ارتفاع بهره مند می باشند (1).

 "برای مطالعه ادامه مطلب به بخش پنجم مقاله مراجعه نمائید."