مقالات کشاورزی اندیشه سبز پارسی

برنامه ریزی عملیاتی طرح خریدوفروش توافقی

 با توجه به اینکه ساماندهی خرید و فروش توافقی محصولات و فرآورده های کشاورزی راهبرد و برنامه عملیاتی درازمدت بخش کشاورزی می باشد ، در نظر است با مشارکت آحاد اجرایی طرح ( تشکلهای روستایی ، کشاورزی و تولیدی ) نسبت به کمی نمودن عملیات در سه فاز کوتاه مدت ( یکساله ) ، میان مدت ( پنج ساله ) و دراز مدت ( افق چشم انداز ) اقدام شود. براین اساس و با توجه به تجربه اجرای طرح  در سال 1386 که 1% از محصولات را هدف قرار داد ، برنامه ریزی عملیات اجرایی طرح در سال اجرا با هدف گذاری 2% از کل حجم تولیدات بخش کشاورزی به میزان قریب 2 میلیون تن محصول و فرآورده های کشاورزی اقدام گردید. اجمالا" در پنج سال اول طرح با نرخ رشد کمی خرید و فروش محصولات در حد 2 درصد از کل حجم تولید کشور و تا پایان برنامه پنج ساله تا سقف 11% کل تولید رسید.

تبصره :

سهم مشارکت تشکل های تعاونی – روستایی و کشاورزی برای سالهای باقیمانده تا پایان سند چشم انداز در خلال اجرای طرح در طول سالهای برنامه پنجم به شکل واضح بیان و پیش بینی خواهد شد.

ویژگی های برنامه ریزی کمی خرید و فروش محصول :

·        برنامه ریزی با مشارکت مجریان ( اتحادیه های تعاونی ) از سطح بخش.

·        مستند سازی و تدوین برنامه با برش های محصولی ، زمانی و مکانی.

·   اجرایی بودن برنامه متناسب با تجربه گذشته ، امکانات و مقدورات مجریان ( تشکل های تعاونی روستایی و کشاورزی ).

محصولات مشمول طرح :

          طرح حاضرکلیه محصولات و فرآورده های کشاورزی را در برگرفته و با گذشت زمان ، متناسب با امکانات توان تشکل ها ، بازارسازی و ... نسبت به فراگیری کامل محصولات با توجه به گروه بندی ذیل اقدام خواهد شد :

·        گروه محصولات دامی (گوشت قرمز،لبنیات، فرآوردهای گوشتی، مرغ ، تخم مرغ ، عسل ، ... ).

·   گروه محصولات زراعی و باغی ( برنج،گندم، میوه های سردسیری و گرمسیری ، غلات ، حبوبات، گل و گیاه ، سبزی و تره بار ، فرآورده های زراعی و باغی ، محصولات گلخانه ای ، محصولات صنعتی مراتع ، داروهای گیاهی و ... ).

·        گروه محصولات دریایی و آبزی پروری (میگو، ماهیان سردآبی، ماهیان گرم آبی ... )

 تبصره :

به منظورحمایت بیشتر از تولید کنندگان و منطقی شدن فرآیند و حجم عملیات خریدهای تضمینی ، خرید محصولات مشمول قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی همواره با اولویت خاص در صدر اقلام خرید توافقی محصولات کشاورزی در طرح قرار می گیرند.

  جدول1) محصولات مشمول طرح خرید توافقی شبکه تعاون روستایی استان گیلان

فروش و بازاررسانی محصولات و مبانی ایجاد مراکز فروش :

 از اهم حلقه های زنجیره اجرای طرح ، فروش و بازاررسانی و نظام توزیع محصولات و فرآورده ها می باشد. تجربه اجرای طرح در سال 1386 اعم از محصولات باغی ، زراعی، مرغ و تخم مرغ به اهمیت این مؤلفه در روند اجرای طرح مهر تائید نهاد. به منظور تحقق اصولی اهداف طرح که در تجزیه و تحلیل فرصت های بازار ، توجه به مدیریت اطلاعات بازاریابی و اندازه گیری تقاضا و بررسی محیط بازاریابی ( محیط های اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و جمعیت شناختی ) ، تجزیه و تحلیل بازار مصرف کننده و رفتار خریدار ، تجزیه و تحلیل بازار تجاری ، بخش بندی مصرف کنندگان به گروههای مشخص در بازارهای هدف و برنامه ریزی برای تعیین سیاستها واستراتژیهای بازاریابی میباشد.

فرایند بازاریابی شامل ابعاد مختلف محصول ، قیمت و قیمت گذاری ، کانال توزیع روشهای رساندن محصول و خدمات مربوطه به مشتری و استفاده از انواع روش ها و تکنیک ها و مشوق های ترفیعی و تبلیغی و اطلاع رسانی با محوریت مشتری مداری است . در جهت افزایش کارکرد و کارائی و اثربخشی این طرح و ایجاد هماهنگی بیشتر بین سطوح ملی و ستادی با مجریان در استانها ، بازاررسانی و فروش محصولات خریداری شده در طرح با سه اولویت زیر انجام خواهد شد :

الف . تهران و کلان شهرها .

ب. مراکز سایر استانها .

ج. شهرستانهای بزرگ هر استان.

     این امر با توجه به سیستم های سنتی مستقر و مسلط بر چرخه خرید و فروش محصولات و فرآورده های کشاورزی (میادین میوه و تره بار مادر، دلالان تلفنی ، توزیع در خارج ازکانال متعارف ،خرده فروشی سنتی و ... ) که بر پایه اجحاف و بی توجهی به تولید کننده ، مصرف کننده ، منافع و مصالح ملی و بخش کشاورزی شکل گرفته، اجتناب ناپذیر است.          در راستای مفاد موارد فوق ، ایجاد شبکه ای توانمند و فراگیر شامل 2000 مرکز فروشگاهی (برای هر 250000 نفر یک مرکز) در دو مرحله و در هر مرحله 1000 مرکز فروش مورد نظر می باشند.

   جدول 2) زمان بندی ایجاد مراکزخرید وفروش درسال1387-1388

ملاک های تعیین سهمیه های استانی و شهرستانی :

           میزان جمعیت استانها ، شهرستانها ، شهرها و مناطق روستایی ، مهمترین ملاک تعیین سهم استانها برای ایجاد مراکزفروشگاهی می باشند. به منظورتوجه اصولی وضابطه مند در تعیین سهمیه و نسبت ها ، علاوه بر میزان جمعیت ، ابعاد فرهنگی ، برخورداری یا محرومیت مناطق ، تراکم جمعیت و فواصل نقاط جمعیتی و ... در تعیین سهمیه مراکز با ضریب های مختلف مصرفی برای نقاط مختلف جمعیتی ، باید مورد توجه قرار گیرند.

  جدول3) مراکزخرید و فروش استان گیلان به تفکیک شهرستان

الگوها و انواع مراکز فروش محصولات در طرح :

1-   از نظر وسعت :

1-1-    مراکز کوچک : حداقل سه غرفه مجزا برای ارائه انواع محصولات پروتئینی ، خشکبار ، بسته بندی و فرآوری میوه و تره بار.

2-1-        مراکز متوسط : حداکثر 10 غرفه با ویژگیهای مذکور در بند 1-1.

3-1-        مراکز بزرگ : با بیش از 10 غرفه با ویژگیها و اندازه های مذکور در بند 1-1.

2- از نظر نوع مراکز فروش محصولات :

1-2-        مراکز فروش به شکل ثابت.

1-1-2- مراکز فروش ثابت دائمی :

1-1-1-2- سوله و سالن های پرظرفیت.

2-1-1-2- مراکز فروشگاهی دارای ساختمان و فضاهای مسقف اساسی.

3-1-1-2- مراکز فروشگاهی با کانکس و سبک.

4-1-1-2- مراکز فروشگاهی با کانتینر.

2-1-2- مراکز فروش موقتی :

1-2-1-2- فروش نمایشگاهی و جشنواره ای .

2-2-1-2- استفاده از غرفه ها و فضاهای موجود در نمایشگاهها.

3-2-1-2- مراکز فروش با نصب چادر و داربست موقت.

4-2-1-2- فروش با کامیون و وانت.

5-2-1-2- فروش با خودروهای یخچال دار.

تبصره 1 :

دستورالعمل جامع بند 1 مشروح ویژگی ، ابعاد و کیفیت های مورد نظر پیرامون الگوهای مراکز فروش ، تهیه و ارسال فرآورده ها.

تبصره 2 :

توجه به شرایط و ویژگی های خاص منطقه ای و محلی ( فرهنگی ، اقلیت ها ، جمعیت شناختی و ... ) در انتخاب و اجرای الگوهای فروشگاهی مورد نظر و توجه می باشد.

3-1-2- فروش اینترنتی و الکترونیکی :

1-3-1-2- ایجاد وب سایت و فروشگاه اینترنتی در قالب ظرفیت ها و اصول و مبانی تجارت الکترونیکی و اینترنتی.

2-3-1-2- اخذ سفارش ، ارسال و تحویل جنس به مصرف کننده.

3- از نظر نوع فروش :

1-3- عمده فروشی :

1-1-3- ایجاد مراکز عمده فروشی در تهران بزرگ ، کلان شهرها و شهرهای پرجمعیت و به ویژه در شهرهایی که فاقد میدان تره بار مادر و سیستم های متمرکز و فراگیر تره بار شهرداری ها هستند. این مراکز علاوه بر فروش عمده محصولات ، نقش پشتیبانی و مراکز توزیع محصولات به شبکه خرده فروش را نیز ایفاء می نمایند.

مثال ها - تهران : تهرانپارس ، نمایشگاه کرج ، کهریزک.

2-1-3- شهرهای با جمعیت کم و متوسط ، از الگوی ایجاد مراکز و میدان های تره بار محدود ( مانند الگوهای میادین تره بار شهرداری ها ) استفاده می نمایند به ویژه در شهرهای با جمعیت قابل توجه که فاقد میدان تره بار مادر می باشند.

2-3- خرده فروشی :

1-2-3- ایجاد مراکز خرده فروشی به شکل شبکه ای و با سیاستگذاری ، هدایت و نظارت و کارکرد سیستمی ، مهمترین وجه و پشتوانه اجرائی طرح است (هدف بزرگ بر شبکه فروشگاههای بزرگ).

2-2-3- ایجاد 2000 مرکز فروش محصولات و فرآورده های کشاورزی (باغی، زراعی، دامی، آبزیان) بعنوان شبکه خرده فروشی فراگیردر درازمدت ، امکان برنامه ریزی برای حمایت عملی و پایدار از تولید کننده  و مصرف کننده  و ایجاد ارتقاء نقش و جایگاه مؤثر و پایدار برای تشکل های تعاونی روستایی و کشاورزی در اقتصاد کشاورزی و اقتصاد ملی را فراهم مینماید.

3-2-3- مراکز فروشگاهی کوچک و متوسط و بزرگ ( بجز مراکز عمده فروشی ) محل عرضه و فروش محصولات و فرآورده ها به شکل خرده فروشی خواهند بود.

1-3-2-3- در کوتاه مدت ، استفاده از مراکز فروشگاهی ایجاد شده جدید ، فروشگاههای مصرف با رونق و مناسب شرکت های تعاونی به ویژه در داخل و اقمار شهرها و در روستاهای پرجمعیت و فروشگاههای مصرف جهاد کشاورزی در سراسر کشور و استفاده از انواع مراکز فروش دائمی و موقتی ، ثابت و یا سیار موضوع  بند 2 ، مورد نظر و تأکید می باشند.

منابع و مآخذ :

1) اسفندیاری پور ، ا – نرخ های خرید تضمینی محصولات کشاورزی عادلانه نیست -1387- ماهنامه برزگز شماره 1012

2) چراغی، غ - کشاورزی دقیق،مدیریت دقیق -  1388- نشریه داخلی ندای تعاون روستایی شماره 3  

 3) زارعی،ح - اصلاح ساختار تشکیلاتی سازمان تعاون – 1387- ماهنامه کشاورزی وصنعت شماره 104

4) مدرس، م. ح- تجربیات موفق جهانی درعرصه تعاونیهای کشاورزی- 1387- ماهنامه برزگر شماره1009

 5) موسوی، س. م- بازار یابی کارامد، صادرات موفق- 1388- نشریه پیام جهاد کشاورزی

 شماره83 

 6) موسوی،س.م-برنامه های راهبردی افزایش تولیدات کشاورزی-1387- پیام جهاد کشاورزی شماره 81

7) میرمحمدصادقی، م-آشنایی با فرآیندعرضه وفروش محصولات کشاورزی درشبکه تعاون روستایی 1387 - ماهنامه سنبله   شماره 179