« زراعت به زبان ساده »     

19) « زراعـت گلرنگ » :     

 

--- گلرنگ گياهي است كه آن را براي توليد روغن از بذور و تهيّه رنگ نارنجي از گلبرگ هايش كشت مي كنند.

گلرنگ از خانواده آفتابگردان و گياهي يكساله است.

اين گياه علفي داراي ساقه هاي منشعب با ارتفاعي حدود 150-30 سانتيمتر است كه ريشه هاي عميق آن تا 2 متري خاك نفوذ مي نمايند.

برگ هاي گلرنگ ساده به رنگ سبز تيره و بدون دمبرگ و كُرك هستند ولي در حاشيه داراي خار مي باشند.

گل هايش كپه اي و ميوه هايش از نوع فندقه و محتوي يك عدد بذر به رنگ سفيد يا خاكستري روشن ، مخطط و بفرم مستطيلي و كشيده است كه يك رأس آن نوك تيز مي باشد.

دانه هاي گلرنگ معمولاً داراي 40-24 درصد روغن ، 15-12 درصد پروتئين و 10-5 درصد رطوبت مي باشند.

روغن گلرنگ را به مصارف صنعتي و تهيه سالاد مي رسانند.

كنجاله گلرنگ حاوي 55-20 درصد پروتئين است كه براي تغذيه دام ها مصرف مي گردد.

 

كاشت گلرنگ :

گياه يكساله گلرنگ را در اوايل بهار كشت مي كنند.

كاشت پائيزه (اوايل آذر تا اوايل اسفند) گلرنگ در مناطق معتدله و گرمسير ولي كاشت بهاره اش (اواخر اسفند تا اواخر فروردين) در نواحي سردسير رايج است.

گلرنگ قابليت رشد در اغلب خاك ها را دارد.

اين گياه را در تناوب بعد از انواعي كه داراي ريشه هاي افشان هستند ، كشت مي كنند.

زمين گلرنگ را در پائيز شخم مي زنند و در اوايل بهار بخوبي آماده مي سازند.

عمق بذور گلرنگ را در حدود 6-4 سانتيمتر انتخاب مي نمايند.

بذور آن را به شكل رديف هايي با فواصل 50-40 سانتيمتر و فاصله بوته ها 4 سانتيمتر مي كارند.

اين گياه در اوايل دوره رشد كه فاقد ساقه است ، نسبت به وقوع سرما بسيار مقاوم مي باشد.

گلرنگ را مي توان در خاك هاي نسبتاً شور و قليايي نيز كشت نمود.

اين گياه احتياج به وجين و تنك كردن دارد.

آن را در ايران بصورت هاي ديم و آبي مي كارند.

نياز آبي گياه گلرنگ نسبت به ساير گياهان زراعي كمتر است بطوريكه مي تواند با 4 دفعه آبياري به توليد مناسبي دست يابد.

بهترين مناطق كشت گلرنگ در ايران شامل نواحي نيمه خشك از جمله دشت گرگان است.

 

مقدار بذر :

--- مقدار بذور مصرفي زراعت گلرنگ در صورت كاشت مكانيزه حدود 35-25 كيلوگرم و در صورت دستپاش حدود 50 كيلوگرم در هكتار است.

مهمترين ارقام گلرنگ عبارتند از :

يوت ، ژيلا ، نبراسكا ، فريو و تعدادي از ارقام بومي ايران

 

مقدار كود :

زراعت گلرنگ به 200-150 كيلوگرم كود اوره و به همين ميزان كودهاي فسفره و پتاسه نيازمند مي باشد.

 

برداشت گلرنگ :

--- دوره رشد گلرنگ در حدود 4-3 ماه است.

زمان برداشت گلرنگ هنگامي است كه دانه هايش كاملاً سفت و سخت شده اند و به آساني از داخل طبق ها جدا مي گردند.

امكان برداشت گلرنگ با دست و همچنين كمباين وجود دارد ولي برداشت دستي در ارقام خاردار بسيار دشوار است.

اين گياه دچار ريزش دانه ها و خوابيدگي بوته ها نمي شود.

مقدار عملكرد بذور گلرنگ به حدود 5-1 تن در هكتار مي رسد.

سطح زير كشت گلرنگ در ايران در حدود 500-400 هكتار است كه داراي عملكرد متوسط 700-250 كيلوگرم در هكتار هستند.

 

 

تهيّه و تدوين :

اسماعيل پوركاظم : مربي مركز آموزش كشاورزي گيلان